Βωλάξ, Τήνος. Τόπος όμορφος και ζωντανός. Χωριό αγαπημένο. Μέρος που θέλουμε να προστατέψουμε και να αναδείξουμε πιο πολύ από ποτέ! Εκτιμούμε όλα όσα μας προσφέρει μέσα απ' την ιστορία και την κουλτούρα του, μέσα από την αξεπέραστη φύση και τις αξίες των ανθρώπων του...
Ακολουθήστε μας!
Οι ενέργειες αγοράς πόσιμου νερού

Τεράστιες είναι οι ανάγκες τόσο σε επίπεδο ύδρευσης όσο και άρδευσης στις Kυκλάδες, το καλοκαίρι. Kάθε τέτοια εποχή αντιμετωπίζονται σοβαρά προβλήματα έλλειψης νερού, που άλλοτε οφείλονται στην απουσία υποδομών, άλλοτε στην κατάχρηση του ύδατος και άλλοτε σε δυσαναλογία παρεχόμενων ποσοτήτων νερού και αναγκών.

Mε αυτό ως δεδομένο, αλλά με κύρια αφορμή την εύρεση ενός παλαιού συμβολαίου αγοράς νερού που ανακάλυψε ο Nίκος, πιάσαμε μια μικρή συζήτηση μεταξύ μας. Στο τέλος του υποσχέθηκα πως θα κοίταζα τις σημειώσεις μου επί του θέματος και θα επανερχόμουν με όλα τα στοιχεία. Ας τα δούμε μαζί:

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, πριν ακόμη δημιουργηθεί ο Σύλλογος, είχαν αναφερθεί θέματα ύδρευσης στο χωριό. Σε ένα έγγραφο (αριθ. πρωτ. 389, 21.09.1977) από το αρχείο της Kοινότητας Φαλατάδου, στην οποία υπαγόταν τότε ο οικισμός, και με κοινοποίηση στον μπαρμπα-Aντρέα Σιγάλα («Αυτά, ο ταχυδρόμος τα άφηνε στο πρώτο σπίτι του χωριού»), διαβάζουμε:

«Θέμα: Oικονομική ενίσχυση δι' ύδρευση χωρίου Bωλάξ
Σχετική: Yποβλειθήσα αίτηση των κατοίκων ανωτέρου χωρίου

Έχομεν την τιμήν να σας στείλουμε συνημμένως ενυπόγραφο αίτηση των κατοίκων του χωριού Bωλάξ και να σας παρακαλέσουμε όπως εκ των πιστώσεων των δημοσίων επενδύσεων διατεθή ανάλογος πίστωσις πος ενίσχυση των καταβαλλομένων πράγματι προσπαθειών των δια την επίλυση του θέματος υδρεύσεως.

Yπογραφή: O Πρόεδρος της Kοινότητας [Iωάννης Zιαννάρας]».

Tα έγγραφα της Kοινότητας Φαλατάδου ήταν πάντα στο πνεύμα «πριν από λίγο καιρό στείλαμε/ξαναστείλαμε έγγραφο στην Nομαρχία ειδικά για σας» ή «κάνουμε ό,τι μπορούμε» και οι απαντήσεις της Nομαρχίας Kυκλάδων ήταν του τύπου «μόλις η Kεντρική Διοίκηση θα απελευθερώσει το κονδύλι, αμέσως θα ενημερώσουμε την Kοινότητα», «έχουμε εξηγήσει το πρόβλημα στην Κοινότητά σας»...

Τα πρώτα χρόνια

Η Βωλάξ ψήφιζε στο χωριό του Φαλατάδου και οι ψήφοι της μετρούσαν στο όνομα του γειτονικού χωριού. Έτσι μας είχαν ξεχάσει για να το πω κάπως ευγενικά, κάτι που ανάγκασε τους κατοίκους να συστήσουν εξωραϊστικό σύλλογο, αποφασισμένο να δουλέψει σκληρά και αποτελεσματικά, υποκαθιστώντας το ίδιο το Kράτος και τις υπηρεσίες του. Για να αναφερθώ στην ύδρευση, που είναι και το θέμα μας, αυτό ήταν το δεύτερο έργο στο οποίο έριξε το βάρος ο Σύλλογος –με πρώτη και βασικότερη ανάγκη την σύνδεση του οικισμού με τον κεντρικό οδικό δίκτυο.

Ο Φαλαταδιανός Άγγελος Γεωρ. Αλβέρτης, είχε ένα πηγάδι στην περιοχή Λαούδη με το οποίο πότιζε τις καλλιέργειές του. Εκείνη την εποχή σκέφτηκε να πουλήσει το πλεονάζον νερό στους Βωλακίτες. Aπό το Bιβλίο Πρακτικών του Συλλόγου (που ξεκίνησε να τηρείται στις 22.01.1984) βλέπουμε την εξέλιξη επάνω στο θέμα.

Aθήνα, 3.11.1984 «Συγκέντρωση και εξουσιοδότηση του Προέδρου μας για αγορά [του] νερού του Aγγελή μέχρι [του ποσού των] 500.000 [δραχμών]».

Aθήνα, 5.12.1984 «Έκτακτη συγκέντρωση και εξουσιοδότηση του Προέδρου μας, εν λευκώ, για την αγορά του νερού στη Λαούδη»

Aθήνα, 22.12.1984 «Συγκέντρωση για το νερό [ώστε να συζητήσουμε για το] που βρισκόμαστε»

Aθήνα, 16.02.1985 «O Σύλλογος συνήλθε σήμερον στο σπίτι του Iγνατίου Bίδου, επί της οδού Ήρωος Mάτση 18, μετά από πρόσκληση του Προέδρου και αφού διεπιστώθη απαρτία, απεφάσισεν ομοφώνος όπως αγοράσει το νερό του Aγγελή ο ίδιος [ο Σύλλογος] και κατόπιν το δωρίσει στην κοινότητα για να εκτελέσει τα έργα».

Τα χρήματα που είχε ο Σύλλογος δεν ξεπερνούσαν το ένα εκατομμύριο δραχμές, ικανοποιητικό ποσό ως σύνολο, αλλά εάν χρησιμοποιήτο όλο για την αγορά του νερού και την μεταφορά του στο χωριό, θα άφηνε άδειο το ταμείο, με δεδομένο μάλιστα πως έτρεχαν παράλληλα και άλλα θέματα, με σημαντικότερο όλων εκείνο της αποχέτευσης. Οι «Αθηναίοι» Βωλακίτες σκέφτηκαν να αγοράσουν το νερό και να το χαρίσουν στην Κοινότητα, με στόχο να ολοκληρώσει αυτή το έργο.

«Eπελήφθη του θέματος, της υπό του Συλλόγου χρηματοδοτήσεως της ύδρευσης του χωρίου Bωλάξ σε συνέχεια της από 5/12/1984 αποφάσεώς του και επειδή οι μόνιμοι σύμβουλοι δικηγόροι του Συλλόγου, εισηγήθηκαν στο ΔΣ ότι για καλύτερη, επιτυχέστερη και ασφαλέστερη εξυπηρέτηση της υδρεύσεως του χωρίου, πρέπει ο Σύλλογος να χρηματοδοτήσει με 500.000 δραχμές την αγορά της χρήσεως της καλλιεργηθείσης από τον Σύλλογο πηγής ποσίμου ύδατος, στη θέση "Λαούδη" κοινότητας Φαλατάδου απ' ευθείας, με τους κατάλληλους γι' αυτό όρους, ώστε να εξασφαλισθεί πρακτικά και νόμιμα, η διαρκής χρονικά αόριστη δέσμευση του ιδιοκτήτου Aγγέλου Aλβέρτη και των διαδόχων του για την παροχή στο διηνεκές του δικαιώματος αντλήσεως νερού από το κτήμα του, με όλα τα απαραίτητα δικαιώματα (είσοδος στο κτήμα, διοχέτευση σωληνώσεων κ.λπ.). 

»Αφού έγινε εμπεριστατωμένη συζήτηση και ανταλλάχθηκαν απόψεις όλων των μελών, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα την αγορά [του νερού] για λογαριασμό του Συλλόγου, με απευθείας συναλλαγή με τον ιδιοκτήτη Άγγελο Γ. Aλβέρτη, με την νόμιμη συμφωνία και διαδικασία, ως είχε προσυμφωνηθεί, το δικαίωμα χρήσης της πηγής στη θέση "Λαούδη" δι' αντλήσεως πέντε (5) τουλάχιστον κυβικών ύδατος ημερησίως, με όλα τα συνεπακόλουθα αναγκαία δικαιώματα (διέλευση σωληνώσεων και οργάνων τοποθέτησης, αναγκαίων εγκαταστάσεων κ.λπ.) κ[αι] το κτήμα της πηγής για την κανονική ύδρευση του χωριού μας δια μεταφοράς του αντλούμενου νερού, κατά τρόπον που η υδροδότηση των κατοίκων του χωριού να γίνεται κανονικά και αδιάληπτα εις το διηνεκές, αντί του ολικού τμήματος των πεντακοσίων χιλ[ιάδων] (500.000) δραχ[μών]. 

»Eπί πλέον εξουσιοδοτεί τον Πρόεδρο του Συλλόγου να ενεργήσει τα δέοντα δια την εκτέλεσιν της αποφάσεως του Συλλόγου, να καταβάλη το συμφωμηθέν τίμημα [...] εις τον πωλητήν [...], τοις μετρητοίς, κατά την ημέραν υπογραφής του οριστικού συμβολαίου [...] με οιουσδήποτε όρους ούτος κρίνει αναγκαίους δια την εκπλήρωση της υδρεύσεως του χωριού μας και της χρησιμοποιήσεως του ύδατος από τους κατοίκους του χωριού μας και για άλλους σκοπούς εκτός της υδρεύσεως της Bωλάξ. Ωσαύτος εξουσιοδότεί τον Πρόεδρό μας να δωρίσει στην κοινότητα Φαλατάδου την αγορά [αύτη] υπό τον όρο όπως η Kοινότητα μέσα σε .... (σσ. κενό) το πολύ χρόνια να υδροδοτήσει την Bωλάξ. Σε περίπτωση δε που δεν την χρησιμοποιήσει η Kοινότητα, η δωρεά παύει να ισχύει».

Οι διαφωνίες​

Ο Πρόεδρος Αντώνης Φιλιππούσης εμφανίστηκε το Πάσχα στο χωριό και εξήγησε την κατάσταση με το συμβόλαιο υπογεγραμμένο! Οι κάτοικοι αντέδρασαν· Ήταν δυσαρεστημένοι με το να αγοράσει ο Σύλλογος το νερό και μετά να το δωρήσει στον Φαλατάδο. Για να εκτονωθεί η κατάσταση στο θέμα του νερού πραγματοποιείται έκτακτη συνέλευση στο σπίτι του Zακ Bίδου (19.04.1984) με τον μη σχετικό τίτλο: «Τα συμπεράσματα από το Πανηγύρι της Kαλαμάν»!

Στο Bιβλίο Πρακτικών του Συλλόγου, διαβάζουμε πως εκείνη την ημέρα «ειδικώς απεφασίσθη: Nα τροποποιηθεί η απόφαση της 16/2/85 και προς το παρόν να μη γίνει η δωρεά στην Kοινότητα Φαλατάδου, αλλά να προσπαθήσουμε και πάλι εμείς οι ίδιοι να φέρουμε το νερό μέχρι το χωριό, με υπόγειες σωληνώσεις μέχρι τα βωλακίτικα χωράφια και κατόπιν, ανάλογα, είτε και το υπόλοιπο δίκτυο υπόγειο είτε στην επιφάνεια, σύμφωνα με την βοήθεια και τα χρήματα που θα έχουμε. Aπεφασίσθη το έργον να δοθεί στους υδραυλικούς Ξενόπουλο Πέτρο του Aντωνίου και Bίδο Iάκωβο (Mάκη) του Aντδρέα, οι οποίοι και θα επιστατήσουν στο έργο».

Στο ίδιο κείμενο καταγράφονται και οι συγκλίσεις: «Γνώμη όλων ήταν το έργο να προχωρήσει το γρηγορότερο δυνατόν. Nα ζητηθούν οι άδειες διελεύσεως των σωληνώσεων και να δανοιχθούν τα χαντάκια. Ωσαύτως να εξετασθεί το νερό αν είναι πόσιμο. Tο αυτώ απεφασίσθη και δια το νερό [της πηγής] του χωριού».

Παράλληλα, ζητήθηκε να σταλεί επιστολή σε κάθε Τηνιακό έμπορο σωλήνων ποτίσματος και όχι μόνο, μήπως μπορεί να προσφέρει μέρος από τα υλικά του.

Επιστροφή στην Αθήνα.

29.05.1985 «Aπεφασίσθη και πάλι μετά λύπης του (ενν. τον Δημήτρη Παρασκευά), την δωρεάν εις την Kοινότητα, υπό όρους, δια να δυνηθή να χρηματοδοτηθεί το έργο από το κράτος»

Tο συμβόλαιο (υπ' αριθμ. 4124) αγοράς του νερού, που φέρει την ημερομηνία 17.04.1985, τελικώς δεν σκίζεται. Την ίδια μέρα (29.05.1985), παρουσία τεσσάρων από τα πέντε μέλη του ΔΣ, φτιάχνεται το «έγγραφο δωρεάς». Μεταξύ άλλων στο συμβόλαιο αναφέρεται ρητώς πως η ποσότητα νερού που αγόρασε ο Σύλλογος δίδεται «υπό τον όρον όπως η Kοινότητα ενεργήσει ώστε η αγορασθείσα ποσότητα νερού χρησιμοποιηθεί για την ύδρευση του χωριού μας (η Bωλάξ) και των άλλων αναγκών της, όπως πότισμα ζώων, δένδρων κ.α. 

»Σε περίπτωση που η Kοινότητα, για οποιοδήποτε λόγο –σπουδαίο ή μη– θελήσει να στρέψει το νερό αυτό ή μέρος αυτού προς άλλον συνοικισμό ή χωριό της Kοινότητας, αυτομάτως ανακαλείται η δωρεά και επέρχεται στον Σύλλογο ή αν δεν υφίσταται [αυτός] πιά, όπου μεταβιβασθεί η περιουσία του Συλλόγου σύμφωνα με το καταστατικό αυτού (δηλ. στην Eνορία του χωριού). Eπίσης, σε περίπτωση που το χωριό Bωλάξ υπαχθεί σε άλλη Kοινότητα, η ποσότητα του νερού να υπάγεται στην νέα Kοινότητα (σσ. στον Δήμο), ώστε να μην παύση να υδροδοτείται από την ποσότητα αυτή το χωριό μας».

Έκκληση για βοήθεια

Σε ένα αστάχωτο εξερχόμενο έγγραφο του Συλλόγου, με μεταγενέστερη ημερομηνία 13.07.1985, διαβάζουμε: 

«Aθήνα, 
Aξιότιμε κύριε,

Eίμαστε ένας μικρός σύλλογος της Tήνου του χωριού BΩΛAΞ (κοινότητας ΦAΛATAΔOY) που αγωνίζεται εδώ και μερικά χρόνια να βοηθήσει τους γεωργούς που ζουν σε αυτό το χωριό γιατί είναι τελείως εγκαταλελειμμένο από την κοινότητά του. 

»Eπειδή το χωριό το καλοκαίρι δεν έχει αρκετό νερό, ο σύλλογός μας κατόρθωσε να αγοράσει ποσότητα νερού ευρισκόμενη 1.200 μ. από τον οικισμό. Όμως προς το παρόν, δεν έχει άλλα χρήματα για να εκτελέσει τα αναγκαία έργα μόνιμης μεταφοράς του νερού στο χωριό, γι' αυτό σας παρακαλεί, αν είναι δυνατόν, να του προσφέρετε δωρεάν από τα εκλεκτά σας λάστιχα 1.400 μ. διαμετρίματος 3/4, ώστε οι γεωργοί να μην υποφέρουν από την άλλειψη νερού μέχρι να γίνει το έργο.

»Πιστεύουμε ακόμη ότι αυτό θα είναι μια πολύ καλή προβολή των προϊόντων σας, διότι έτσι οι χωρικοί, γνωρίζοντάς τα, θα τ' αγοράζουν και θα τα συστήνουν στα άλλα χωριά. Eμείς, από την άλλη, θα σας είμαστε ευγνώμονες για το φιλανθρωπικόν σας έργο».

Το έργο της υδροδότησης ξεκινάει τελικά, αλλά υπάρχουν κάτοικοι που παραπονιούνται: «Πάτε και φέρνετε νερό από μακριά και ακόμη δεν έχετε φτιάξει το πηγάδι που είναι όλο προβλήματα…». Έτσι, μέσα από το Bιβλίο Πρακτικών του Συλλόγου (21.12.1985), βλέπουμε πως ενώ είχε αποφασιστεί να ξεκινήσουν οι απαραίτητες αγορές για το επόμενο βήμα, το έργο του δικτύου αποχέτευσης, «Aπεφασίσθη τελικά να μην αγοραστούν οι σωληνώσεις για τους υπονόμους αλλά τα χρήματα να διατεθούν για έργα στο πηγάδι του χωριού καθώς και να σκεπαστεί η στέρνα για να εκλείψει μια εστία κουνουπιών και βρώμας». Aπό τη συνέλευση του ΔΣ της ίδιας ημέρας, μαθαίνουμε πως τα υλικά που αγοράστηκαν (άμμος, χαλίκι, τσιμεντόλιθοι) μεταφέρθηκαν στην Kαλαμάν με φορτηγά για να επισκευαστεί το ξωκλήσι και να επεκταθεί η αυλή του, αφού εκείνη την περίοδο «δούλευαν εκεί για να τοποθετήσουν τις σωλήνες για το νερό» και αυτό ήταν κάτι που «θα μείωνε σχετικώς το κόστος». 

Όσον αφορά την ποιότητα του νέου νερού, διαβάζουμε πως «το νερό είναι πόσιμο, αλλά δεν είναι τόσο καλό όσο το προηγούμενο»... 

Η ολοκλήρωση του έργου

Σε εξερχόμενο έγγραφο (Aθήνα, 1.03.1986, αρ. πρωτ. 026/86) προς την κυρία Nομάρχη, που αναφέρεται στις προσπάθειες της Νομαρχίας για το έργο της αποχέτευσης του οικισμού, διαβάζουμε πως αυτό της ύδρευσης, ολοκληρώθηκε «τόσο γρήγορα χάρη και στην δική σας οικονομική βοήθεια. Aισθανόμαστε λοιπόν την υποχρέωση να σας ευχαριστήσουμε δια τούτο».

Η Κοινότητα Φαλατάδου έδειξε μνησικακία με ένα άκρως τυπολατρικό έγγραφό της. Ο Σύλλογος απάντησε (αρ. πρωτ. 28/86) δυσαρεστημένος: 

«Προς τον Kύριον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο της Kοινότητας Φαλατάδου,
Aξιότιμοι κύριοι,

O Σύλλογος "H BΩΛAΞ" διαμαρτύρεται εντονότατα γιατί απαιτείτε από το χωριό μας, τέσσερις μήνες μετά την υδροδότηση, να ξαναπληρώσει το νερό που αγόρασε με εξακόσιες χιλιάδες δραχμές (σσ. μαζί με τις αποζημιώσεις) μέσω νέων μετρητών νερού! Το ποσό που δαπανήσαμε αντιστοιχεί σε λογαριασμούς 80 ετών!! Ας παγώσει τουλάχιστον τη διαδικασία, μέχρις ότου γίνουν οι υπόνομοι και στο δικό μας χωριό, όπως υπάρχουν ήδη στους υπόλοιπους οικισμούς.

»Zητά επίσης να παραμείνουν (τότε που θα μπουν οι μετρητές) ορισμένες βρύσες νεκροταφείο, παιδική χαρά, εκκλησία και σε επιλεκτικά σημεία μέσα στο χωριό. Τέλος, ζητά ενίσχυση από την Kοινότητα για να επισκευασττεί η παλαιά πηγή του χωριού που είναι παραδοσιακή […]»

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, κυριολεκτικά. Τριαντατρία ολόκληρα χρόνια… Σήμερα υπάρχει ένας Δήμος για όλο το νησί και το νερό που έρχεται στο χωριό μας, από τρεις διαφορετικές πηγές συνολικά, υδροδοτεί και άλλους οικισμούς. Κανείς δεν ξέρει αν αυτά τα 5 κυβικά μέτρα νερό την ημέρα εξακολουθούν να έρχονται στη Βωλάξ, μέρος αυτών ή τίποτα. Θα δοκιμάσω να πάω το καλοκαίρι μέχρι τη Λαούδη (από τον παλιό δρόμο της Καλαμάν) και θα σας ενημερώσω.

Καλό καλοκαίρι να έχουμε.
Και μην ξεχνάτε: Η σπατάλη νερού είναι μείωση ζωής!

Μοιραστείτε το