Πριν από ένα μήνα περίπου η αρχιτέκτων Ματίνα Γαλάτη, ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της επάνω στην Αρχιτεκτονική Τοπίου. Το αντικείμενο της μεταπτυχιακής της μελέτης (στο τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών) έχει τίτλο «Ελλάδα - Ιαπωνία: ο κοινός τόπος». Η διπλωματική αποτελείται από δύο σκέλη, το Α' θεωρητικό και το Β' in situ, με ειδικό τίτλο «Το τοπίο της Βωλάξ».

Στο Α' μέρος που αποτελεί γραπτή εργασία και θεωρητικό δοκίμιο στα όρια της ιαπωνικής έννοιας zuihitsu, η Ματίνα Γαλάτη επιχειρεί να διερευνήσει τα φιλοσοφικά χαρακτηριστικά που διέπουν τα φυσικά τοπία. Το ενδιαφέρον της ξεκινά από την Ιαπωνία φανερώνοντας την αγάπη της για την πνευματική διάσταση που απέδιδαν οι Ιάπωνες στο τοπίο. Οι αρχιτέκτονες δεν κτίζουν μόνοι τους. Κτίζουν γι' αυτούς που πρόκειται να κατοικήσουν, μετατρέπουν σε χώρο τις ανάγκες των κατοίκων και εκφράζουν στον ίδιο το χώρο τον τρόπο ζωής τους —με εκτίμηση και σεβασμό στις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος.

Από τις γενικότερες αισθητικές αντιλήψεις των Ιαπώνων —την ποιητική λεπτότητα ενός Τανιζάκι και τον κρυφό κόσμο ενός Λευκάδιου Χέρν—, η Ματίνα πέρασε εύκολα στη μετριοπάθεια και την (ασκητική) απλότητα του Κόντογλου. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει τις κινήσεις μιας ψυχής…

Η ερευνήτρια συνειδητοποίησε ότι υπάρχουν πολλά κοινά στη ματιά των δύο λαών όσον αφορά στη σχέση τους με το τοπίο. Όχι τόσο με την έννοια των κοινών μορφολογικών χαρακτηριστικών αλλά περισσότερο με το πνεύμα και την επίδραση που μπορεί να έχει. Αφού κατέληξε πως τα κοινά χαρακτηριστικά του οικιστικού περιβάλλοντος μόνο φιλοσοφικά μπορεί να είναι, τα διατύπωσε διεξοδικά σε τέσσερα Κεφάλαια (: Αιωνιότητα, Διαδικασία, Πνεύμα και Ταπεινότητα).

Η ερευνήτρια, ψάχνοντας να βρει τα κοινά στοιχεία που συνδέουν και ενώνουν τις δύο αυτές χώρες, βρήκε αυτό που έψαχνε: Έναν τόπο —τη Βωλάξ—που για κείνη θα μπορούσε να συμπυκνώσει τα ανωτέρω χαρακτηριστικά κα θα επιβεβαίωνε τους στοχασμούς της. Ο μικρός οικισμός με τις σφαιροειδείς γεωμομορφές του φαίνεται πως τη γοήτευσε και εκείνη, με τη σειρά της, χαρτογράφησε (σε κατόψεις μεγαλύτερης κλίμακας) και αποτύπωσε τα πετρώματα —στο Β’ μέρος της διπλωματικής. Πόσο πιο πλούσιος και απτός είναι αυτός ο κόσμος, πόσο πιο μετρημένος φαίνεται ο άνθρωπος απέναντι στα γιγάντια στίγματα της φύσης… 

Η αρχιτεκτονική είναι μια τέχνη πρωτίστως κοινωνική, η ουσία της πηγάζει από τη βαθιά συλλογική της οντότητα και όχι από μια φαντασμαγορική ατομικότητα. Με τη δέουσα ευγένεια λοιπόν και με φρέσκια ματιά, χωρίς να διαταράξει καθόλου το χαρακτήρα του, η Ματίνα επιχείρησε να προτείνει συμπεριφορές στον αρχέγονο τούτο μέρος. 

Δεν θα αναφερθούμε όμως περισσότερο. Θα μας το παρουσιάσει η ίδια ένα καλοκαιριάτικο απόγευμα, στο θέατρο του χωριού. Κάνουμε εδώ μια μικρή στάση, να πάρουμε μια ανάσα και θα επανέλθουμε σύντομα με εκτεταμένα αποσπάσματα και φωτογραφίες της ενδιαφέρουσας και ιδιαίτερα τιμητικής για εμάς μελέτης.

ΥΓ. Θυμήθηκα πως στο playlist του παλιού ipod έχω κάποια γιαπωνέζικα koto —άκου τώρα— και αφού ανεβάσω αυτό το post, θα ήθελα να τα ακούσω.