Mε αφορμή τo μεταπτυχιακό της Φωτεινής Ξενοπούλου και επί τη ευκαιρία της επερχόμενης σύντομης ενημέρωσης σχετικά με την προσπάθεια ένταξης της καλαθοπλεκτικής τέχνης της Βωλάξ, στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, ανεβάζουμε λίγες αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. συνέχεια...

Πολλοί μας ρωτάτε πως και που ακριβώς πωλούσαν οι Bωλακίτες τα καλάθια τους στη Χώρα. Για να απαντήσουμε, θα πρέπει να δούμε πως ήταν η Χώρα εκείνα τα χρόνια.

Οι χωρικοί που μετέφεραν τα καλάθια τους με το γαϊδούρι κατέληγαν στην περιοχή της Παλλάδας. Ο δρόμος που ξεκινούσε είτε από το Ξώμπουργο είτε από τα Λουτρά, περνώντας από τα σταμνάδικα, οδηγούσε στην συγκεκριμένη περιοχή. Εκεί υπήρχε ένα χάνι στο οποίο μπορούσες να αφήσεις το ζωντανό να ξεδιψάσει και να ξεκουραστεί ώστε να κινηθείς κατόπιν με τα πόδια στην αγορά. (Στη φωτογραφία κάτω, μικρό παιδί κρατάει βωλακίτικο καλάθι στην Παλλάδα).

Η άλλη πλευρά του λιμανιού, η περιοχή μετά το Πολυμέρειο Μέλαθρο, δεν είχε ακόμη αναπτυχτεί όπως την ξέρουμε σήμερα, γι αυτό και σε παλιές καρτ-ποστάλ την βρίσκουμε ως Νεάπολη, δηλαδή η νέα πόλη, η νέα συνοικία που τότε άρχιζε να δημιουργείται. συνέχεια...

Eνώ υπάρχουν καλάθια διαφόρων ειδών και μεγεθών, ανάλογα τη χρήση τους και το υλικό κατασκευής τους, ενώ υπάρχουν κατασκευές περίτεχνες και καλοδουλεμένες και άλλες τραχές και άγριες, τα εργαλεία του καλαθοπλέκτη παραμένουν ίδια, ελάχιστα και απλά. Σας τα παρουσιάζουμε με σειρά χρήσεως!

Tριφτήρι
Tο τριφτήρι είναι το πρώτο εργαλείο που χρησιμοποιεί ένας καλαθοπλέκτης αφού πρώτα έχει μαζέψει τα απαραίτητα γι' αυτόν υλικά. Tο «πρωτόγονο» αυτό εργαλείο, δημιουργείται από ένα κλαδί ιτιάς, πάχους 2 εκ. και μήκους 20-25 εκ., σχισμένο εγκάρσια μέχρι τη μέση. Συχνά, στο σημείο που τελειώνει το σχίσιμο, δένεται περιμετρικά με μια μικρή χλωρή βέργα (βίτσα) ώστε το εργαλείο να μην «ανοίξει» και σχιστεί. 

Tο τριφτήρι χρησιμεύει για την αποφλοίωση των βεργών ιτιάς: περνάμε μία-μία την βέργα της ιτιάς μέσα από την διχάλα, πιέζουμε την διχάλα στην άκρη της ώστε να σφίγγει, και τραβάμε την βέργα ιτιάς στην αντίθετη κατεύθυνση ώστε να αποφλοιωθεί και να μπορεί να πλεχτεί. Γενικώς, η βέργα αποφλοιώνεται, ξεραίνεται για να μην μαυρίσει και όταν ξεκινά η διαδικασία της πλέξης, βρέχεται για να είναι ευλύγιστη. συνέχεια...

Παλιά λιθογραφική κάρτα γαλλικού προϊόντος ροφήματος –από αυτές που ανταλάσσουν τα παιδιά. Απεικονίζει τον πρώτο καλαθοπλέκτη της ανθρωπότητας...

Ο υπεύθυνος του Μουσείου Καλαθοπλεκτικής των Ρομά, κος Αντώνης Λιάπης, μας έκανε την τιμή να τοποθετήσει μία καλαθοπλεκτική κατασκευή από το χωριό μας στο φημισμένο Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Κομοτηνής. Με αυτό ως αφορμή, ταξιδεύουμε φωτογραφικά –μέσα από ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας– στην στιγμή της κατασκευής ενός καλαθιού από τον καλαθοπλέκτη. συνέχεια...

Kανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πότε πραγματικά ξεκίνησε η τέχνη της καλαθοπλεκτικής στο χωριό μας. Δυστυχώς από τα διάφορα ενοριακά έγγραφα δεν αντλούμε τέτοιες πληροφορίες. Λογικά, τα χρήματα από την κατασκευή καλαθιών πρέπει να έμεναν ως έσοδο στους καλαθοπλέκτες και όχι στην Εκκλησία.

Τα έσοδα της τελευταίας γύρω στα 1850-1880 προέρχονται είτε από προσφορές των πιστών (απευθείας ή μέσω λεγάτων και «οφφέρτας»/φέρτας), είτε από πώληση προϊόντων, κυρίως από «καρπό», μιγάδι, «φασούλια», κλήματα, μούστο, «καρσί» (κρασί), σύκα, ορνούς και βελανίδια· και λιγότερο από κουκούλια μεταξιού, αγρέλια, φύλλα (ως τροφή ζώων), «οξύδια», μυζήθρα, κολοκύθια, ψωμί και, τέλος, από πώληση του μεριδίου νερού της πηγής που αντιστοιχούσε στις εκκλησίες του χωριού. Ποτέ δεν διαβάζουμε για πώληση κανίστρων και καλαθιών. Η μόνο πληροφορία που έχουμε είναι ό,τι το 1877 η ενορία του χωριού παραγγέλει και αγοράζει ,από κάποιον χωρικό, έναν χαλικολόγο (=μεγάλη καλαθοπλεκτική κατασκευή, από λυγαριά, για την μεταφορά χαλικιών) για κάποιες οικοδομικές εργασίες. συνέχεια...