Μυρίστε και κόψτε –θα ξαναφυτρώσουν και πάλι– κάποια από τα ταπεινά αλλά υπέροχα αυτοφυή φυτά της σελίδας αυτής! Καλύτερα, όμως, επισκεφτείτε το χωριό μας την Άνοιξη! συνέχεια...
«Νομίζω πως ποτέ δεν θα δώ
ένα ποίημα όμορφο όσο ένα δέντρο.»
–Τζόυς Κίλμερ , "Trees"
Είναι γνωστό ότι η φυσιογνωμία των λαών και των κοινωνιών πλάθεται, εκτός των άλλων, και μέσα από τον διάλογό τους με τον φυσικό χώρο που τους περιβάλλει. Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότεροι κάτοικοι του χωριού, μόνιμοι και μη, δενροφυτεύουν χώρους μέσα ή κοντά στα σπίτια τους ακόμη και στα πλησιέστερα χωράφια τους. Πόσα, όμως, από τα δέντρα του χωριού είναι συνδεδεμένα με το τοπίο της Βωλάξ, μέσα στον χρόνο;
Ήδη, από τα τέλη της δεκαετίας του '90, ο Σύλλογος, ομόρφυνε το χωριό και «πρασίνισε» το άγριο τοπίο με διάφορες δενδροφυτεύσεις παράλληλα με τις διανοίξεις των νέων δρόμων, τη δημιουργία της πλατείας (στην είσοδο του χωριού), την κατασκευή του οστεοφυλακίου, το θέατρο κ.λπ. Αξιομνημόνευτη βοήθεια υπήρξε από τους Φίλους του Πράσινου (Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Αναδασώσεως Νήσου Τήνου) όπου χάρη σε αυτούς το χωριό ξαφνιάζει ευχάριστα και καταργεί επί της ουσίας την κλισέ φράση περί σεληνιακού τοπίου.
Σήμερα, πλέον, που οι περισσότεροι (ευτυχώς) καταλαβαίνουν την αξία του πράσινου πρέπει να γνωρίζουμε και κάτι ακόμα: Όπως τονίζει ο Π. Κωσνταντινίδης, ερευνητής του Ιδρύματος Δασικών Ερευνών, «η φύτευση νέων δένδρων θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, με είδη που προϋπήρχαν και σε μικρές εκτάσεις, έχοντας υπόψη ότι ένα οικοσύστημα φιλοξενεί εκτός από την ντόπια χλωρίδα και πολλά είδη πανίδας, τα οποία δεν είναι σίγουρο ότι μπορούν να αντέξουν τις μεγάλες αλλαγές. Πρέπει να εξασφαλίσουμε μεγάλους χώρους μη παρέμβασης ώστε να δώσουμε καταφύγιο σε όσα είδη δεν μπορούν να αντέξουν την νέα οικολογική πραγματικότητα». Ουσιαστικά, δηλαδή, θα πρέπει να έχουμε πάντα ως πρότυπό μας τη φύση και τον τρόπο που αυτή επιλέγει τα είδη που απαρτίζουν τη βλάστηση σε μια περιοχή. συνέχεια...
Η εμφάνιση των «βρυκολάκων» στις Κυκλάδες ήταν ένα πολύ συχνό φαινόμενο. Ας το ψάξουμε περισσότερο, μέχρι εκεί που αφορά το χωριό μας...
Είχαμε ακούσει κάποιες ιστορίες για βρυκόλακες και επανεμφανίσεις νεκρών στον «επάνω κόσμο» και θέλαμε να ψάξουμε όλες αυτές τις δοξασίες. Μετά από πολύ μελέτη –τα στοιχεία δεν είναι πολλά και οι διάφορες ιστορίες δεν φαίνονται «ουσιαστικές»– έπεσε στα χέρια μας ένα βασικό βιβλίο που αφορά το θέμα: Home of Nymphs and Vampires – The Isles of Greece, του George Horton [πρώτη έκδοση: The Bobbs-Merrill Company, 1929]. Το βιβλίο αυτό, των 320 σελίδων και των 25 φωτογραφιών αναφέρεται σε «περίεργα» πλάσματα της Τήνου, της Κρήτης και της Σύρου! συνέχεια...
Τρία είναι τα δεδομένα που προκαλούν το ενδιαφέρον του κόσμου στα βωλακίτικα βράχια: η μοναδικότητα της θέσης τους, η ποσότητά τους και η ιδιότυπη σφαιρικότητά τους η οποία εξηγείται λόγω της πετρωματικής φθοράς στα ανεμογενή εδάφη της περιοχής. Υπάρχει όμως και κάτι περισσότερο;
Η μοναδικότητα, σε όλη την Ελλάδα, αυτών των βράχων, αλλά και το σφαιρικό σχήμα τους κάνουν πολλούς να πιστεύουν ότι πρόκειται για μια ανεξήγητη εσωτερική δύναμη της περιοχής...
Κάποιοι επισκέπτες μας έλεγαν, πριν από λίγα χρόνια, ότι οι στρογγυλές πέτρες της Βωλάξ τους βγάζουν κάτι τo «μαγικό»: «Ενόσω τις καίει ο ήλιος το καλοκαίρι, αν τις ακουμπήσεις θα νιώσεις δροσιά, αλλά και στις κρύες μέρες του Πάσχα, αν είσαι δίπλα τους, θα αισθανθείς ζέστη. Έχουν κάτι το ζωντανό, κάτι το ιδιαίτερο που δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε».
Σερβιτόρος από ταβέρνα του χωριού, σχολίαζε «κοροϊδεύοντας» κάποιες τουρίστριες που του ζήτησαν να χαμηλώσει τη μουσική της ταβέρνας, όταν του ανέφεραν για «στρογγυλές πέτρες που "μιλάνε", και δεν μπορούν να τις ακούσουν».συνέχεια...
Γέννημα άγνοιας ή φόβου, απλής παράδοσης ή βαθιάς δεισιδαιμονίας, ψέματος, συγκάλυψης ή αποτροπής, ο φυσικός κόσμος εμπνέει και γοητεύει από τα θαύματα που κρύβει. Θαύματα υπαρκτά, θαύματα ανύπαρκτα. Παλιές ιστορίες με ιδιαίτερα σημεία, κρυφά περάσματα και στοιχειωμένα δέντρα, ανδρειωμένοι και γίγαντες, θηρία και τρομακτικοί αράπηδες, νεράιδες, λάμιες και επικίνδυνες στρίγκλες, αιθέριες μοίρες και φαντάσματα εμφανίζονταν σε όλους τους τόπους... Oι περισσότερες λαογραφικές ιστορίες της Βωλάξ αναφέρονται στις αγελούδες (ή αγγελούδες)...
Τα παλιά χρόνια όπου το χωριό δεν είχε ηλεκτρισμό και σκοτείνιαζε από νωρίς υπήρχε, από κοινού, αυτό που έβλεπες και αυτό που φανταζόσουν: περίεργες σκιές από τα δέντρα και τα φυτά, ζώα που τρομάζουν μες στη νύχτα και δεν κουνιούνται ούτε βήμα, «κοσμικό» φως από την πανσέληνο... Το σκοτάδι –που παρομοιάζεται με τον θάνατο– ήταν η αρχή του μύθου, έτοιμο πάντα να υποβάλλει κάθε άνθρωπο από το χωριό. συνέχεια...
Κάποτε ο κόσμος του ανθρώπου ήταν απλός: ο ουρανός και τα καιρικά φαινόμενα ήταν στην θέληση των θεών και η γη ήταν επίπεδη όσο και η παλάμη του χεριού του. Τη μετρούσε με δρασκελιές, ζύγιζε τους καρπούς της με κομμάτια σίδερου και μετρούσε τον χρόνο του πάνω της με τη σκιά του ήλιου ως το λιόγερμα.
Και ενώ ο κόσμος συνέχιζε να είναι απλός, τα μέτρα και τα σταθμά του μας έχουν μπερδέψει σήμερα! Τα περιστέρια τα κατέγραφαν σε ζεύγη [1]· τις μέλισσες, αν ήταν λίγες σε μ'σέλια· και αν ήταν πολλές, σε σμήνη. Τις ελιές και τις συκιές τις καταμετρούσαν σε ρίζες· το κρασί το υπολόγιζαν με ασκούς· τα σαπούνια τα πουλούσαν σε πλάκες· τα τσιγάρα σε τεμάχια, τα μακαρόνια αν ήταν χύμα, με το κιλό και αν τα χύμα ήταν σπασμένα («σπάσματα») κόστιζαν περίπου τα 2/3 του κιλού... Για να δούμε αν θα βγάλουμε άκρη... συνέχεια...
Πριν από λίγο καιρό, στην ταβέρνα του Pόκ(κ)ου, άκουσα μια συνομιλία από κάποιες τουρίστριες για την μεταφυσική αξία που μπορεί να έχουν οι πέτρες/βράχια του χωριού. Ξέρετε, από αυτούς τους ανθρώπους που διαβάζουν τα ζώδια και πιστεύουν ότι σε κάθε μήνα του χρόνου αντιστοιχεί ανάλογα, ένας ή περισσότεροι ημιπολύτιμοι λίθοι που θεωρούνται τυχεροί και ευεργετικοί για αυτούς που γεννήθηκαν τότε.
Η ενέργεια και οι δυνάμεις των διαφόρων λίθων και κρυστάλλων, ήταν η βάση της Αλχημίας. Από τον θεό Ήφαιστο ή τον μυημένο Ορφέα («του πρώτου διδάξαντος περί τούτων») μέχρι σήμερα, όλοι ενδιαφέρονται για τη γνώση αυτή... συνέχεια...
Το χωριό, απομακρυσμένο από τα αστικά κέντρα, είχε ελάχιστη επιρροή από κάθε είδους τεχνολογική εξέλιξη. Τα παιχνίδια που μας έκαναν να νιώθουμε "μικροί εξερευνητές", ειδικά σήμερα, αναδύουν πάντα την ίδια αίσθηση της γλυκιάς νοσταλγίας. Η αλήθεια είναι ότι θέλουμε να μείνουμε πάντα παιδιά. Κυρίως στο μυαλό και την ψυχή. Ακολουθήστε μας!
Εισαγωγή
Στο τέλος της ταινίας «American Beauty» ο πρωταγωνιστής, την ώρα που πεθαίνει, βλέπει εικόνες από την ζωή του να περνούν αστραπιαία μπροστά από τα μάτια του. Οι εικόνες αυτές δεν κρατάνε «μια στιγμή» όπως συνηθίζουμε να λέμε, αλλά πολύ περισσότερο. Ίσως μια ολόκληρη αιωνιότητα.
Κρατούν πάντως τόσο, ώστε να μπορούν να ταιριάξουν ως κινηματογραφικό φλας μπακ ολόκληρης της ζωής του. Τι εννοούμε; Το χόρτο, για παράδειγμα, όπου ξάπλωνε στην κατασκήνωση μικρός για να παρατηρείσει το φεγγάρι, ήταν «ίδιο» με το χόρτο όταν ξάπλωνε στην εφηβεία και αγγάλιαζε την κοπέλα του. Και το γρασίδι αυτό, ήταν πάλι «ίδιο» με αυτό που ως μεσήλικας, πλέον, γονάτιζε για να επισκευάσει τη μηχανή του αυτοκινήτου του...
Η διάφορες εικόνες από το παρελθόν, μας φέρνουν ένα γλυκό συναίσθημα, την υλοποίηση της συμφιλίωσης με ότι έχουμε ζήσει. (Αναρωτιώμαστε, μάλιστα, μήπως όλα αυτά τα πράγματα έχουν από μόνα τους μνήμη...)συνέχεια...
Οι κάτοικοι του χωριού ήταν κυρίως καλαθοπλέκτες ή γεωργο-κτηνοτρόφοι. Ελάχιστοι μέχρι και τον Πόλεμο, μέσα σε τόσα χρόνια, έκαναν κάποιο άλλο επάγγελμα. H γεωργοκτηνοτροφία κάλυπτε το 90% των προσωπικών τους αναγκών. Τα καλάθια, τα πούλαγαν στη Χώρα μέσω μεταπρατών: «Τα πουλούσαμε στη Χώρα, ο μπαρμπα-Γιάννης ο Κανακάρης, όλα αυτός τα ήπαιρνε. Ήπαιρνε κι ο μπαρμπα-Γιάννης ο Κ'φός, αλλά λίγα. Ο Κανακάρης ήταν στα λιμάνια και ήξερε πολλοί σ' όλα τα νησιά κι ήστελνε. Άντρο, Κάρυστι, Μύκονο, Πάρο, Νάξο, Σύρο, Σαντορίνη, τα 'στελνε στους μανάβηδες. Αλλονού εκατό κομμάτια ήπαιρνε, αλλονού διακόσια. Και σε ψαράδες, παραγάδια η Μύκονος –πολύ πράμα– η Άντρος, η Νάξος. Με τα πόδια τα πηγαίναμε. Κι όταν έφτανες είχεν ο μπαρμπα-Γιάννης ένα βαρέλι μούστο και μας έβαζε μια ποτήρα και ελιές να φάμε [...]. Και στα μπακάλικα δίναμε, στη Χώρα, ένα ζευγάρι κοφίνια για 50 οκάδες πατάτες. Και στα μαγαζάκια για τον κόσμο που εχόνταν στην Παναγία».
Ας παρακολουθήσουμε κάποια άλλα επαγγέλματα (που, κυρίως, αφορούν το εμπόριο) και που είχαν επαφή με τις ανάγκες και την καθημερινότητα του χωριού. συνέχεια...
Χειρόγραφο Ησυχίου (800 μ.Χ.).
Ας παρακολουθήσουμε την πορεία τη λέξης "βώλαξ", από την πρωταρχική της έννοια, στα βιβλία του 17ου αιώνα, μέχρι σήμερα, στις σύγχρονες εγκυκλοπαίδειες, ως τοπωνύμιο.
O πρώτος που αναφέρει τη λέξη "βώλαξ" –φυσικά όχι για το χωριό, που δεν υπήρχε ακόμη– ήταν ο Ησύχιος, που έζησε στον 5ο αιώνα μ.Χ., στο εγκυκλοπαιδικό του πόνημα. Το έργο αυτό μεταφέρθηκε μέσα από πάμπολλες χειρόγραφες καταγραφές ώστε, το 1514, μπόρεσε να μεταφερθεί και να τυπωθεί σε βιβλίο, από τον Άλδο Μανούτιο στη Βενετία. Τίτλος του: «Ησυχίου Γραμματικού Αλεξανδρέως Συναγωγή Πασών Λέξεων Κατά Στοιχείον εκ των Αριστάρχου και Απίωνος και Ηλιοδώρου». Από τότε, εκατοντάδες βιβλία αναφέρουν τη λέξη "βώλαξ/βωλάξ". Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά από αυτά σε ένα ταξίδι από τις αρχές του 17ου αιώνα μέχρι και τη δεκαετία του '70, όπου η Βωλάξ έγινε γνωστή: συνέχεια...