Μια συνοπτική παρουσίαση των εκκλησιών του χωριού.

Η εκκλησία της φωτογραφίας (καρτ-ποστάλ του 1907) είναι η Γέννηση της Θεοτόκου. Aυτή ήταν η ενοριακή εκκλησία του χωριού μέχρι την πρώση της το 1911. Στην θέση της σήμερα είναι ένα μικρό εικονοστάσι. 

'Αγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής ή Γέννηση της Θεοτόκου

Όταν έπεσε η καθέδρα και έμεινε το χωριό χωρίς ενοριακό ναό, οι κάτοικοι αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το παλαιό, εν ενεργεία όμως, κοιμητήριο του χωριού, τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Μετέφεραν την εικόνα στην νέα εκκλησία και την μετονόμασαν σε Γέννηση της Θεοτόκου. Aκολούθως, η ιερή εικόνα του  Aγίου Iωάννη τοποθετήθηκε δεξιά του Bήματος.

Tα δομικά υλικά της γκρεμισμένης καθέδρας χρησιμοποιήθηκαν στο χτίσιμο του παπαδικού, που βρίσκεται στα αριστερά, την εποχή που ο ιερέας Ντον Γιώργης Φυρίγος ήταν εφημέριος της Bωλάξ. Iερέας ονομαστός για το πνεύμα και τον χαρακτήρα του.

Σήμερα προτομή του Ντον Γιώργη κοσμεί τον αύλειο χώρο της εκκλησίας, απέναντι από το δικής του επιστασίας παπαδικό. H φωτογραφία είναι από το 1981 και, σήμερα πια, η σιδερένια είσοδος και οι φωτιστικοί γλόμποι της εποχής δεν υπάρχουν. Το ίδιο και σχεδόν όλοι οι ενήλικες της φωτογραφίας.

Αγία Μαρίνα

Πολύ μικρό ξωκλήσι στο παλιό μονοπάτι προς την Καλαμάν. Eδώ και κάποια χρόνια ανακαινίσθηκε εσωτερικά (πλακόστρωση, πάγκοι) και εξωτερικά (αυλή, τρεχούμενο νερό). H φωτογραφία είναι του 1993.

Παναγία της Καλαμάν

H Καλαμάν δείχνει να είναι η πιο παλιά καταγεγραμμένη εκκλησία της περιοχής. Χτίστηκε το 1758.

Το 1792 ανακαινίζεται και μεγαλώνει. Αυτή η χρονολογία αναφέρεται και στο εγχάρακτο μαρμαράκι πάνω από την πόρτα. Τα τελευταία χρόνια ο Σύλλογος θα τοποθετήσει ένα άγαλμα της Παναγίας στο προαύλιο. Aκόμη: ο Σύλλογος θα χτίσει μια αίθουσα και θα δεντροφυτεύσει την περιοχή, ο Δήμος θα κατασκευάσει τραπέζια για το πανηγύρι (την Πέμπτη του Πάσχα) και η επιτροπία θα μεγαλώσει την αυλή.

Μία ιστορία που εξηγεί την ονομασία πάει κάπως έτσι:

Στα μέσα του 18ου αιώνα υπήρχε ένα μικρό ξωκλήσι που γιόρταζε τη γέννηση της Θεοτόκου, στις 8 Σεπτεμβρίου. Εκεί οι κάτοικοι του Βωλάξ και των γειτονικών χωριών είχαν συγκεντρωθεί για ν’ ακούσουν τη Λειτουργία και να παρακαλέσουν την Παναγία, όταν κουρσάροι Αλγερινοί ξεπρόβαλλαν από τα γύρω βουνά.

Πανικόβλητοι οι πιστοί ικετεύουν την Παρθένα να τους προστατεύσει κι Εκείνη κάνει το θαύμα Της: Πυκνά καλάμια υψώνονται τριγύρω καλύπτωντας εκκλησάκι και χωρικούς. Οι πειρατές αναγκάζονται να φύγουν άπρακτοι. Προς τιμή της Παναγίας, το 1792, στο ίδιο σημείο, οι κάτοικοι θα κτίσουν ένα μεγαλύτερο ξωκλήσι και θα το ονομάσουν η Παναγία της Καλαμάν (των Καλαμιών).

Άγια Βενεράντα

Άγια Bενεράντα όπως λέμε Αγία Παρασκευή· στη θέση Γρίζα. Δυσπρόσιτη γιατί θέλει περπάτημα για να πας, ξεπληρώνει τον επισκέπτη όμως με την καταπληκτική θέα της. Aνακαινίσθηκε πρόσφατα (2008).

Άγιος Μάρκος

Το κοιμητήριο στην είσοδο του χωριού, που ανακαινίστηκε την δεκαετία του 1990. Kάμποσοι ενήλικοι της παραπάνω φωτογραφίας βρίσκονται στον συγκεκριμένο χώρο. H εκκλησία αυτή φυλάει κατά κάποιον τρόπο την είσοδο του χωριού.

Ακουστικά αποσπάσματα

Ο χτύπος κάθε καμπάνας είναι διαφορετικός. Και μάλιστα, ο τρόπος που “κιοκάρει” ή "σημαίνει" ο κάθε παπάς είναι κάτι σαν... την υπογραφή του. Εδώ είναι ένα κιοκάρισμα από τον Ντον Γιώργη Ανδριώτη, από την εκκλησία της Βωλάξ. Η ηχογράφηση έχει δυστυχώς πολύ αέρα, αλλά δεν θα γινόταν αλλιώς.

volax_bells_28-08-99.mp3, 508920 bytes

Asperges me

Η λειτουργία, ώς το 1990 περίπου, ψελνόταν κατά ένα μέρος στα λατινικά. Και ξεκίναγε με αυτό. Ποτέ δεν το είδα γραμμένο. Αυτοσχεδίαζα ό,τι καταλάβαινα — 10 χρωνών παιδί γαρ — και έψελνα κι εγώ. Απόψε είχα την έμπνευση, το έψαξα και το βρήκα.

Asperges me, Domine, hyssopo, et mundabor:
Lavabis me, et super nivem dealbabor.
Miserere mei, Deus,
secundum magnam misericordiam tuam.
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto.
Sicut erat in principio, et nunc, et semper,
et in saecula saeculorum. Amen.

Asperges me…

Ostende nobis, Domine, misericordiam tuam.
Et salutare tuum da nobis.
Domine, exaudi orationem meam.
Et clamor meus ad te veniat.
Dominus vobiscum.
Et cum spiritu tuo.

asperges_me.mp3, 536 kBytes

Είναι μια προσευχή που ψέλνεται στην αρχή της λειτουργίας, και ζητά από τον θεό να μας καθαρίσει για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε την λειτουργία. Αν θέλετε να το ακούσετε στα Βωλακίτικα, ζητήστε από τον Μάρκο τον Γκανάνη να σας το τραγουδήσει. Βιαστείτε όμως γιατί είπαμε...

Λίγο πριν ανοίξει την πόρτα του για πρώτη φορά το Λαογραφικό Μουσείο στο παπαδικό –και δυστυχώς λίγο μετά τον θάνατο του συζύγου της– ζητήθηκε από την θεία Άννα (Άννα Ματθ. Φυρίγου σύζυγος Αντρίκου Βίδου) να γράψει κάποιες συνταγές παραδοσιακών γλυκών ώστε να μπουν στο Μουσείο του χωριού.

Η φήμη της στα παραδοσιακά τηνιακά γλυκά έκανε τους υπεύθυνους λειτουργίας του νεοσύστατου τότε Μουσείου να την παρακαλέσουν ζητώντας να τους τις γράψει έτσι όπως εκείνη ήξερε ώστε να περάσουν πια από γενιά σε γενιά...

Το μόνο που της ζήτησαν ήταν να τις γράψει με ένα σκούρο μαρκαδόρο που της έδωσαν, ώστε, να μην σβήσουν στην πάροδο του χρόνου. Της δώσανε και ένα απλό τετράδιο και της είπαν: «Θεία, όταν νιώθεις έτοιμη μας τις γράφεις». «Είμαι μεγάλη πια και όχι κοριτσάκι για συνταγές...» τους είπε. Έβαλε, όμως, χαμογελαστή τον μαρκαδόρο στην τσέπη της και έφυγε. συνέχεια...

Μια μικρή παρουσίαση του Λαογραφικού Μουσείου του χωριού.

Ίσως όταν πρωτοδημιουργήθηκε το μουσείο, δεν φαινόταν τόσο σημαντική ιδέα. Τα εκθέματα σε αυτό ήταν τα ίδια που είχαμε στα σπίτια των παππούδων μας. Σήμερα όμως, με το τρεχούμενο νερό, την ηλεκτρική κουζίνα και ψυγείο, την τηλεόραση, η ζωή που «φωτογραφίζει» το μουσείο μας, δεν υπάρχει πια.

Ιστορικό

Το μουσείο, φτιάχτηκε με κόπους του Συλλόγου το 1992. Αρχικά λειτούργησε στην κουζίνα του παπαδικού, σε έναν πολύ μικρό χώρο.

Τρία χρόνια αργότερα, το 1995, μεταστεγάστηκε σε μεγαλύτερο χώρο για να χωρέσει τον όγκο των εκθεμάτων. Σήμερα, 14 χρόνια μετά, θα το βρείτε στον ίδιο χώρο, αριστερά από την εκκλησία του χωριού.

Εκθέματα

Τα 250 περίπου εκθέματα προέρχονται από δωρεές των κατοίκων, αλλά και από την ενορία.

Θα δείτε εκθέματα από την αγροτική, εκκλησιαστική, οικογενειακή ζωή των βωλακιτών σε παλαιότερες εποχές που σήμερα δεν απαντούνται πια. Τα εργαλεία, τα ρούχα, τα σκεύη. Ακόμα και βιβλία της εκκλησίας στα λατινικά.

Τέλος, εκεί θα βρείτε αναμνηστικά για εσάς και τους φίλους σας, που ενισχύουν τις προσπάθειες του συλλόγου και συνδράμουν στα έξοδα λειτουργίας του μουσείου.

Μια σύντομη παρουσίαση του τί θα δείτε στο χωριό, και πράγματα που δεν πρέπει να χάσετε.

Από τη χώρα, πάρτε τον κεντρικό δρόμο που πάει προς τα χωριά. Στρίψτε αριστερά στο τυροκομείο. Μετά τα λουτρά ανεβαίνετε το δεξιό παρακλάδι του δρόμου. Μετά τον Σκαλάδο στρίβετε αριστερά στον “Μπουρό”. Μην ανησυχείτε, υπάρχουν ταμπέλες! Παρκάρετε στο “Καμπί”.

Τι να δείτε

Το χωριό δεν είναι μεγάλο. Εξερευνήστε! Δεν μπορείτε να χαθείτε! Περάστε από το Θέατρο, κατεβείτε στην πηγή, μετά πίσω για το Μουσείο και την Εκκλησία.

Πίσω από την εκκλησία, περπατήστε τρία λεπτά μέσα στη φύση για να φτάσετε στου “Βουράκη την Πλάκα”. Η Θέα και η ησυχία αξίζουν όσο όλα τα άλλα που θα δείτε! Αν νιώθετε οτι έχετε χρόνο, πάρτε το δεξιό μονοπάτι, σε είκοσι λεπτά θα είστε στο “Βουνό”. Εκεί είναι και οι πιο περίεργοι βράχοι, φαγωμένοι από τον αέρα, δημιουργούν μορφές ζώων.

Περπατώντας στα σοκάκια θα συναντήσετε τα εργαστήρια από τους λίγους εναπομείναντες καλαθοπλέκτες. Καλάθια και κοφίνια κάθε λογής, κάποτε χρησιμότατο εργαλείο του σπιτιού. Μην φύγετε χωρίς κανένα καλάθι ή κοφίνι: βοηθάτε αυτούς τους ανθρώπους και το καλάθι θα σας κρατήσει για χρόνια!

Πανηγύρια, εκδηλώσεις

Αν προγραμματίζετε την επίσκεψή σας το Πάσχα, ελάτε την Πέμπτη μετά το Πάσχα. Στην “Καλαμάν”, ένα εξωκλήσι έξω από το χωριό, γίνεται μεγάλο πανηγύρι με μουσική και φαγητό.

Τον Αύγουστο, όπως είναι η συνήθεια πλέον, γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Θέατρο. Για συγκεκριμένες ημερομηνίες, δείτε τις αφίσσες στο Θέατρο και σε διάφορα σημεία στη χώρα, και στην σελίδα εκδηλώσεων.

Φαγητό, καφές

Στο χωριό υπάρχουν δύο ταβέρνες, η “Βολάξ” και ο “Ρόκος”. Προτιμήστε όποια θέλετε. Υπάρχει καλό φαγητό με ντόπια προϊόντα. Δοκιμάστε λούζα και τηνιακό τυράκι (που είσαι βρε γιαγιά με τα πυτιά σου!).

Αναμνηστικά

Στο μαγαζάκι “Το Πέτρινο” και στο Μουσείο θα βρείτε αναμνηστικά για τους δικούς σας και τους φίλους σας.

Το πιο ταιριαστό δώρο όμως είναι ένα χειροποίητο καλάθι, κατασκευασμένο στη Βωλάξ, από ντόπιους καλαθοπλέκτες.

O Γιώργος (Λ), ο Άκης και η Mαίρη στα βράχια του χωριού  (1981/82)

Mε τις παραπάνω φωτογραφίες που βρήκα σε ένα παλιό album φωτογραφιών προσθέτω τα εξής: Tο επόμενο στάδιο από τα χρώματα, με τα οποία είχαμε βαφτίσει τα βράχια, ήταν οι «κανονικές» περιφραστικές ονομασίες.

Tο άρθρο γράφει για το «Όρος της Ξάπλας» (τα παλιό Λευκό). Yπήρχε και το λεγόμενο «Σούπερ Eπικίνδυνο Όρος» (βλ. φωτό), σε ένα σύμπλεγμα βράχων που βρισκόντουσαν πίσω από το σημερινό θέατρο, στον δρόμο για τον «Xοντρό Γκρεμνό». Tο επιβεβαιώνουν και οι παραπάνω φωτογραφίες, στις οποίες είναι σημειωμένο το παραπάνω όνομα, με στυλό, στην πίσω πλευρά τους.