Μένω σε ένα χωριό. Δεν είναι από αυτά τα κυκλαδίτικα χωριουδάκια που φαντάζεστε. Είναι από τα «ορεινά». Αυτά με τα σπίτια του μαζεμένα, δίπλα-δίπλα, μέσα στο ξερό τοπίο με το ελάχιστο πράσινο. Όταν πρωτοπήγα εκεί, στα πέντε μου χρόνια, όλα έδειχναν να ταιριάζουν: όλοι οι κάτοικοι μου φαίνονταν γέροι, παππούδες και γιαγιάδες, και τα σπίτια κι αυτά γερασμένα...

Tα περισσότερα οικήματα ήταν εγκαταλελειμμένα και μισογκρεμισμένα. Χαλάσματα ήταν χωρίς στέγη, βουλημένα όπως τα έλεγαν. Ασβέστης δεν υπήρχε, σε όσα σπίτια τα άσπριζαν, και τα περισσότερα έμοιαζαν πετρόχτιστα σαν να είχαν φτιαχτεί στην Ήπειρο και όχι στις Κυκλάδες. Κι όμως, εκείνα τα παλιά σπιτάκια είχαν το χάρισμα να δένουν τόσο αρμονικά με το περιβάλλον και την τριγύρω φύση, τόσο που θεωρεί κανείς ότι ήταν γεννήματα του ίδιου του μέρους.

Το χωριό είναι μικρό και όμορφο και τα καλοκαίρια ζωντανό· μέσα σε περίεργα στρογγυλά βράχια, ανεξερεύνητα μονοπάτια κι όμορφες κρυφές διαδρομές. Ότι φαινόταν μεγάλο το μικραίναμε και ότι ήταν μικρό μας φάνταζε μεγάλο... Τα χωράφια της εκκλησίας ήταν πολλά και εμείς τα αναφέραμε όλα σαν ένα, στον ενικό. Από την άλλη, τις μικρές βελανιδιές τις λέγαμε πλατάνια! Είχαμε μπερδέψει συμμαθητές και γνωστούς από την Αθήνα. Είχαμε μπερδευτεί κι εμείς.

Λίγα σπίτια ήταν διώροφα· τριώροφα και αρχοντικά δεν υπήρχαν. Όλα τους είχαν την τουαλέτα εξωτερικά. Πολλές φορές μακριά από το σπίτι. Αψίδες και καμάρες δεν είχαμε σαν τον Αρνάδο. Πάνω από τη θάλασσα δεν έπαιζε. Για να πάμε στη θάλασσα θέλαμε αυτοκίνητο.Ο πλάτανος στην κεντρική πλατεία ήταν μια φράση από το αναγνωστικό. Η μεγάλη εκκλησία του χωριού είχε πέσει επειδή δεν άντεξε το βάρος, πριν από έναν αιώνα. Ηλεκτρικό δεν είχε το σπίτι του παππού και το νερό το φέρναμε με στάμνες και μπιτόνια από την πηγή που όλοι την έλεγαν πηγάδι. 

Τα παιδιά του '30-'60 είχαν φύγει στη Χώρα, στην Αθήνα, στα ξένα. Το χωριό είχε ερημώσει. Και εκεί, στα τέλη της δεκαετίας του '70, τα παλιά εγκαταλελειμμένα σπίτια έπαψαν να είναι γκρεμισμένα. Ήρθαν τα παιδιά, που δεν ήταν πια παιδιά, και άρχισαν να τα επισκευάζουν. Και όταν τελειώσανε τα παλιά τα σπίτια, άρχισαν να χτίζονται νέες κατασκευές, σε ξεχασμένα οικόπεδα, όπου οι ιδιοκτήτες τους ήθελαν να τους δώσουν ψυχή. Όσοι πηγαίνουν στο χωριό δύο ή τρεις φορές τον χρόνο, βλέπουν αμέσως κάθε αλλαγή που έχει γίνει. Έτσι και φέτος το Πάσχα, που οι αλλαγές αυτές μου φάνηκαν περισσότερες από κάθε άλλη φορά. 

Κι έτσι σιγά-σιγά το χωριό αλλάζει, εξαπλώνεται, μεταμορφώνεται... Δυστυχώς, κάποιες φορές, όχι παραδοσιακά· χωρίς αγάπη. Αφού μερικοί δεν ψάχνουν για χωριό, αλλά για κάποιο Αθηναϊκό προάστιο. Τώρα γιατί ονομάζονται «εξοχικά» από ανθρώπους που, κατά βάση, απεχθάνονται την έννοια της εξοχής, δεν το καταλαβαίνω. Ευτυχώς, είναι λίγα εκείνα που η μορφή τους προδίδει αδιαφορία για τον χώρο και την ιστορία. Ακόμη κι αυτά, όμως, κατορθώνουν να μη «βγάζουν μάτι», να μην ασχημαίνουν το τοπίο.

Το Βωλάξ είναι ένας οικισμός ζωντανός, που συνεχίζει να ζει, να υπάρχει, να συγκινεί. Με αφορμή τις τελευταίες οικοδομικές προσπάθειες, που δίνουν ελπίδα για το μέλλον του χωριού, ψάξαμε στο αρχείο μας και βρήκαμε αρκετές από τις αλλαγές που έγιναν μέσα στα τελευταία 35 χρόνια. Αυτό, λοιπόν, είναι το πρώτο μέρος των φωτογραφιών. Θα επανέλθουμε! Μέσα στις παρενθέσεις η ημερομηνία της φωτογραφίας.

Το βουλημένο σπίτι που ανήκε στον παππού του Ζακ,
πριν ξεκινήσουν οι εργασίες αποκατάστασης (1975-'76)

 

Η Μαίρη έξω από το σπίτι των γονιών της (Πάσχα 1981). Τότε δεν υπήρχε πράσινο γιατί κανείς δεν φύτευε δέντρα. Είπαμε, το νερό έπρεπε να το κουβαλήσεις από το πηγάδι. Στα αριστερά σκαλοπάτια, ο Άκης Λεβαντίνος.

 

Το παλιό πατητήρι του Γεωργούλα (1986) όπως μετατράπηκε με μεράκι σε μικρή οικία (φωτογραφία δεξιά). Η παλιά πόρτα έγινε παράθυρο, και η είσοδος μεταφέρθηκε νότια...

Η καινούργια είσοδος στο πατητήρι που τελείωσε το 1993. Ο βράχος αριστερά έγινε ζαρντινιέρα. Παλαιότερα, από εκεί ανέβαινες (βλ. προεξεχόμενες πέτρες) στο δώμα του οικήματος (2010).
 

Την εποχή που ο Νάσος έφτιαχνε δεύτερο όροφο στο σπίτι του (Αύγουστος 1988). Σήμερα του Δημήτρη και της Εύας.

Το σπίτι–εστιατόριο του Αντώνη, πριν μπουν ακόμη τα κουφώματα (Αύγουστος 1988). Aργότερα προστέθηκε και άλλο ύψος στην κατασκευή.

Το ίδιο σπίτι, κατά την περιφορά της Aνάστασης (Πάσχα 1988).

Το σπίτι του Γιώργου Bίδου πριν και μετά την
αποκατάστασή του, η οποία ξεκίνησε το 2004.

 

Το παλιό αστικό σπίτι του Νταμιάνου, όταν γκρεμίστηκε η οροφή για να ξαναφτιαχτεί όλο από την αρχή.

 

Ζεστό και φιλικό το σπίτι της Ιωάννας και του Θανάση,
μετά την αποκατάστασή του (2010).

 

To σπίτι του φρερ Georges έχει ξεκινήσει... (2006;) Στο βάθος φαίνεται το χωράφι με τα βράχια πριν ακόμη φτιαχτεί εκεί το σπίτι του Λουδοβίκου, το μικρό αλώνι, και το παλιό χωμάτινο μονοπάτι που σήμερα είναι δρόμος για αυτοκίνητα.

Aπό την εκκίνηση των εργασιών στο σπίτι «των Eλβετών», του αρχιτέκτονα Aριστείδη Nτάλλα (2015)...

...Στην ίδια οικία συνεχίζονται οι εργασίες (13 Iανουαρίου 2016).

 

Mικρός περιστεριώνας που έχτισε ο Αντώνης
δίπλα στο παλιό κοιμητήριο.

 

H πίσω πλευρά από το σπίτι της Λουκίας και του Πέτρου (2011).

 

Ο περιστεριώνας της Μαρίας του Mπεργαλή που –σύμφωνα
με την πέτρινη πινακίδα– δημιουργήθηκε το 1998.

 

Το σπίτι του Δημήτρη του Zακ κατά την διάρκεια του χτισίματος (2003-'04).
Στην θέση του υπήρχε ένα αλώνι...

Το πάντα φροντισμένο σπίτι της Μαρίνας και του Νίκου (2010).

 

Απέναντι από το προηγούμενο σπίτι, αυτό του Ματέου,
με τον υπέροχο κήπο. (2010)

 

Από τις εργασίες αποκατάστασης του παλιού σπιτιού του Κουμάνη,
που έκαναν οι γάλλοι ιδιοκτήτες (2009).

Το παλιό σπίτι του Άγγελου, λίγο πριν ξεκινήσουν
τα έργα του εγγονού του Iωσήφ (2011).

Από τις εργασίες του σπιτιού του Ιωσήφ και της Θάλειας (2012), πριν πάρει
ύψος το σπίτι. Με το καλό να αρχίσει το νέο τους ξεκίνημα!

Από την εξέλιξη του σπιτιού του Ιωσήφ: η αύξηση του ύψους (2015).
 

Aπό τις πρώτες εκσκαφές του Λουδοβίκου...
 

...μέχρι την ολοκλήρωση του φροντισμένου του σπιτιού.

Η επέκταση του οικήματος του Κάρολου (2012).

 

Το σπίτι της Αγνής και του Ρόκου, αριστερά από το σπίτι του Κάρολου (2012).

Για την μεταφορά: mix_07.2015
Eπικαιροποίηση: jimel_09.2016