έθιμα

Η βεγγέρα ήταν ένα από τα έθιμα που ανέπτυσσαν την κοινωνικότητα αναμέσα στους κατοίκους ενός χωριού, κυρίως τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Τα βράδια, λοιπόν, μια παρέα ή μια οικογένεια επισκεπτόταν κάποια άλλη οικογένεια του χωριού, όπου ξεκινούσαν όλοι μαζί, με το φανάρι αναμμένο για να φωτίζει το δρόμο, και έφταναν στον τελικό προορισμό, ένα φιλικό ή συγγενικό σπίτι.

Η Βάλυ Βαϊμάκη γράφει στο βιβλίο της: «Οι βεγγέρες, οι βραδινές συγκεντρώσεις από σπίτι σε σπίτι, πήραν το όνομά τους από τη λέξη φεγγέρες, καθώς στα παλιά χρόνια γίνονταν στις αυλές των σπιτιών κάτω από το φέγγος της σελήνης. Οι φιλικές αυτές συγκεντρώσεις κρατούσαν συνήθως μέχρι τις 10 το βράδυ και οι οικοδεσπότες πρόσφεραν στους καλεσμένους τους σύκα, σταφίδες, μουσταλευριά, ρακί. Στη διάρκειά τους οι γυναίκες έπλεκαν (σσ. την προίκα της κόρης τους), έκλωθαν μαλλιά προβάτων, μπάλωναν και συζητούσαν θέματα σχετικά με το νοικοκυριό, ενώ οι άντρες διηγούνταν ιστορίες σχετικά με την πολιτική ή τη δουλειά τους».

Βεγγέρα (από το ιταλικό veggheria) ή εσπερία (μτγν. εσπερίδα), όπως λεγόταν στην καθαρεύουσα, ήταν ένα από τα πολύ παλιά έθιμα της Τήνου και φυσικά του χωριού. Εμείς, θυμόμαστε ως παιδάκια να έρχονται παρέες στα σπίτια μας τραγουδώντας και να τους δίνουν ζωμό (αλλά και ρακή). Ήταν τα καλοκαίρια της δεκαετίας του΄80-'90... Από το 1988 και μετά, δεν έλειπε ποτέ το γνωστό «άσμα» (σε στίχους Τάκη Μουσαφίρη): 

«Το ξέρω οι άντρες δεν κλαίνε
το ξέρω πως είναι ντροπή
μα ένα σου λέω μονάχα
να μη σε βρει

Όσο δυνατός κι αν είσαι
όσο αν αντέχεις κι αν κρατάς
άνθρωπος είσαι, άνθρωπος είσαι
άνθρωπος είσαι και λυγάς!

Το ξέρω οι άντρες δεν κλαίνε
μα τέτοιες στιγμές πώς κρατάς
και σκέψου αν δεν είχα κι εσένα
να μ' αγαπάς

Όσο δυνατός κι αν είσαι
όσο αν αντέχεις κι αν κρατάς
άνθρωπος είσαι, άνθρωπος είσαι
άνθρωπος είσαι και λυγάς!»

(δις και με κορώνα οι τελευταίοι δύο στίχοι)

Πηγή πληροφοριών υπήρξαν:
Ετυμολογικό Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (τρίτη έκδοση), Ν. Π. Ανδριώτης, ΙΜΤ, 1995
Ανεξερεύνητη Τήνος, Βάλυ Βαϊμάκη, Road, 1995

Για την μεταφορά: dvidos, 7_2015

O Aντρίκος Bίδος με την σύζυγό του Άννα,
έξω από την ενορία του χωριού.

Κάνουμε copy paste από την ιστοσελίδα tinos360.gr για το πως γιορτάζαν τον γάμο στο νησί:

«Ο γάµος είναι µια θρησκευτική τελετή αλλά και πολιτιστική έκφραση, εφόσον, εκτός από το µυστήριο, µε το γάµο διαιωνίζονται και τοπικές παραδόσεις. Στην Τήνο τελείται µε την ίδια διαδικασία και στα δυο δόγµατα, ορθόδοξο και καθολικό. Μέρες πριν, κοπέλες συγγενείς των µελλονύµφων γυρίζουν τα σπίτια του ίδιου του χωριού αλλά και των γύρω χωριών και καλούν στο γάµο. Την ίδια µέρα, ο κουρέας του χωριού ή κάποιος σχετικός, πηγαίνει στο σπίτι του γαµπρού για να τον κουρέψει και να τον ξυρίσει.

»Οι νέοι έρχονται να τον ντύσουν και ταυτόχρονα ρίχνουν τουφεκιές. Οι νέες πάλι, πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης, για να την ντύσουν. Ξεκινά ποµπή µε τα λαϊκά όργανα (βιολί, λαούτο) µπροστά παίζοντας γαµήλιους σκοπούς και πίσω ο γαµπρός (παλαιότερα πάνω σε άλογο ή µουλάρι) µε την οικογένειά του, τους συγγενείς και καλεσµένους να ακολουθούν. Το ίδιο συµβαίνει και µε τη νύφη που πηγαίνει στην εκκλησία µε την ίδια συνοδεία και στο προαύλιο συναντιέται µε το γαµπρό και µπαίνουν µέσα στο ναό.

»Ακολουθεί η θρησκευτική τελετή και µετά πάλι η ποµπή. Μπροστά τα όργανα παίζοντας γαµήλια εµβατήρια (Μαρς), πίσω νεόνυµφοι, γονείς, κουµπάροι και όλοι οι άλλοι. Στο σπίτι περιµένει µεγάλη ετοιµασία τόσο σε γλυκίσµατα παραδοσιακά (αµυγδαλωτά, «ψαράκια», παστέλι, ξεροτήγανα), όσο και σε φαγητά. Παλαιότερα ο λαγός ήταν απαραίτητο πιάτο.

»Οι ευχές και τα «τραταρίσµατα» «δίνουν και παίρνουν». Όλοι κάθονται στο τραπέζι και στη συνέχεια τα όργανα αρχίζουν να παίζουν. Πρώτο το ζευγάρι "ανοίγει" το χορό µε "µπάλο", ενώ οι οργανοπαίκτες τραγουδούν αυτοσχέδια τραγούδια για το γαµπρό και τη νύφη, παινεύοντας τη λεβεντιά του γαµπρού και την οµορφιά της νύφης. Το γλέντι και το φαγοπότι συνεχίζεται ως το πρωί και παλαιότερα µέχρι το απόγευµα της εποµένης».

Για την μεταφορά: dvidos, 7_2015