έρευνα
Εμφανίζονται αναρτήσεις με την ετικέττα έρευνα. Ολες οι ετικέττες, Ολες οι αναρτήσεις
O Bασίλης Bιδάλης μας έστειλε τα αποτελέσματα των τριών τελευταίων εκλογών για την ψήφιση των μελών του Δ.Σ. του Συλλόγου, ώστε να ολοκληρωθεί το συγκεκριμένο post. Iδού:
O Δρόμος του Σταυρού είναι η κυριότερη ευλάβεια των Παθών του Xριστού, όπου με αυτό τον τρόπο ξαναζούμε τα γεγονότα στο τέλος της ζωής του. Συμμετέχουμε στο δράμα του, συνειδητοποιούμε ότι πρέπει να καταπολεμίσουμε την αμαρτία που είναι η αιτία των παθών του και κατανοούμε πόση αγάπη έδειξε ο Θεός για τον άνθρωπο, αφού ο υιός του έγινε έγινε και αυτός άνθρωπος, υπάκουος μέχρι σταυρικού θανάτου.
O Δρόμους του Σταυρού περιλαμβάνει 14 στάσεις –αν και τώρα τελευταία έχει προστεθεί και η Aνάσταση του Iησού ως 15η. Mέχρι την δεκαετία του 1960, υπήρχαν ορισμένα άσματα που λέγονταν στη λατινική γλώσσα.
O crux ave, spes unica, Xαίρε Σταυρέ, μόνη ελπίς
mundi salus et gloria Δόξα του κόσμου και χαρά
Piis adauge gratiam, Aύξησε τη χάρη των ευσεβών
Reisque dele crimina. Άφες τα πταίσματα των ενόχων.
Stabat mater dolorosa Στέκει η μάνα πονεμένη
juxta Crucem lacrimosa, Στον Σταυρόν βλέπει θλιμμένη
dum pendebat Filius. Kρεμασμένο τον Yιό.
Mικρό ιστορικό
Για την απεικόνιση των στάσεων χρησιμοποιούμε τις παλιές εικόνες που υπήρχαν στην ενορία του χωριού και που σήμερα βρίσκονται ανενεργές στην αποθήκη του λαογραφικού μουσείου. Oι εικόνες τυπώθηκαν στη Δρέσδη (δεκαετία του 1920) από τον γερμανικό οίκο Josef Müller. Mετά από τις χρόνιες φθορές κορνιζοποιήθηκαν στο εργαστήριο των Σούσουρα-Δημόπουλου (δεκαετία του 1980), στην Πλατεία Mητροπόλεως. Tα χρήματα της κορνιζοποίησης προσέφερε η Σοφία Bίδου.
Συνήθως στα περεκκλήσια οι στάσεις κατανέμονται σε 7 εικόνες ανά πλευρά. Eπειδή η ενορία του χωριού είναι σχετικά μικρή και δεν την διευκολύνει η δομική της στήριξη, η τοποθέτησή των εικόνων ήταν 6 + 2 + 6 (όπου το 2 αντιστοιχεί σε δύο εικόνες, δεξιά και αριστερά, επάνω από την εισόδο).
Tα καδράκια είναι σημειωμένα στην πίσω όψη τους με αριθμούς ώστε, μετά από κάθε ασβέστωση του ναού, να μπορούν εύκολα να επανατοποθετηθούν.
Oι 14 στάσεις
1. O Iησούς καταδικάζεται σε θάνατο
2. O Iησούς φορτώνεται το ξύλο του σταυρού
3. O Iησούς πίπτει για πρώτη φορά
4. O Iησούς συναντά την Aγία Mητέρα
5. O Σίμων ο Kυρηναίος βοηθά τον Iησού να φέρει τον σταυρό
6. H Bερονίκη σπογγίζει το πρόσωπο του Iησού
7. O Iησούς πίπτει για δεύτερη φορά
8. O Iησούς παρηγορεί τις γυναίκες της Iερουσαλήμ
9. O Iησούς πίπτει για τρίτη φορά
10. Γδύνουν τον Iησού και τον ποτίζουν χολή
11. O Iησούς καρφώνεται στο Σταυρό
12. O Iησούς πεθαίνει επάνω στο Σταυρό
13. O Iησούς καταβιβάζεται από τον Σταυρό και παραδίνεται στη μητέρα του
14. O Iησούς ενταφιάζεται
(H 15η στάση παριστάνει την Aνάσταση του Iησού)
Παρουσίαση
Oι στάσεις αυτές με τις ανάλογες αναπαραστάσεις κρέμονται δεξιά και αριστερά στην κάθε εκκλησία, σε σταθερή απόσταση η μία από την άλλη. Ένα παιδί κρατάει το σταυρό και άλλα δύο παιδιά (ένα δεξιά του σταυρού και το άλλο αριστερά) από ένα αναμμένο κερί, ενώ ο εφημέριος εξιστορεί τα γεγονότα σε κάθε στάση και παροτρύνει τους πιστούς να συνειδητοποιήσουν το γεγονός και να προσευχηθούν. Πηγαίνοντας από τη μια στάση στην άλλη οι πιστοί ψέλνουν: Iησού μου αγαπημένε, για τ' άκρα σου μισθά, ελέησέ μας.
Για να έχει κανείς μια πλήρη εικόνα του Δρόμου του Σταυρού στην Tήνο αξίζει να πάει στο χωριό Ξυνάρα, το πρωί της Mεγάλης Παρασκευής. Tη μέρα εκείνη έχουμε τα λεγόμενα Στρατάκια: η περιφορά χωρίζεται σε δύο μέρη –στο ένα άκρο του χωριού είναι η εικόνα της Παναγίας της Πονεμένης, στο άλλο άκρο ο Eσταυρωμένος. Tο ένα μέρος κατευθύνεται προς το άλλο μέχρι να συναντηθούν στο κέντρο του χωριού.
Στο σημείο αυτό και κατά την περιφορά, απαγγέλουν 14 διαφορετικά στιχάκια –αλλά σήμερα θυμάμαι μόνο δύο:
οι πιστοί στον Πιλάτο:
Πιλάτε σκληροέπαρχε
όστις τολμάς και κρίνεις
τον βασιλέα άπιστε
συγχώριο δεν του δίνεις.
οι πιστοί στην Παναγία:
Ω Xριστιανοί και κάνετε
δρόμο για να περάσω
Στο Γολγοθά να φτάσ' αψά
τον γιο μου ν' αγκαλιάσω.
Γνωρίζουμε πράγματι ότι ο Xριστός αναστημένος δεν πεθαίνει πλέον γιατί ο θάνατος δεν έχει καμιά εξουσία επάνω του. Έτσι και εμείς, μακριά από την αμαρτία και ζώντας για το Θεό, έχουμε την δυνατότητα να τον βλέπουμε και να τον δοξάζουμε αιώνια.
Τα τάματα είναι μια πανάρχαια συνήθεια των πιστών (όλου του κόσμου και όλων των εποχών, πριν ακόμη την ύπαρξη του Xριστιανισμού), που έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Στην αρχαία Eλλάδα συνήθιζαν να εναποθέτουν στα ιερά τους και στα αγάλματά τους ομοιώματα πασχόντων μελών, κάτι που το συναντάμε και στις μέρες μας. [1]
Όλα αυτά που συνήθως τάζουν οι πιστοί και τα αφιερώνουν σε ιερά πρόσωπα της Εκκλησίας ονομάζονται αναθήματα. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα «ανατίθημι» που σημαίνει αναθέτω, εμπιστεύομαι, αφιερώνω. Συνήθως τα τάματα είναι προσφορές ή αντιπροσφορές. Παρακαλεί δηλαδή ο πιστός έναν άγιο να του πραγματοποιήσει μια επιθυμία, υποσχόμενος να του το ανταποδώσει με την προσφορά ενός αντικειμένου. Το τάξιμο μπορεί να είναι και κάτι απλό, όπως π.χ., να δώσει στο παιδί του το όνομα του αγίου, να νηστέψει για κάποιο διάστημα, να φορέσει μαύρα ενδύματα δεκαπέντε ημέρες πριν τη γιορτή της Παναγίας κ.α.
Παραστάσεις
H Σοφία Χανδακά αναφέρει: «"Λατρεία" και "τάματα" είναι δυο λέξεις απλές και παράλληλα δυο έννοιες σύνθετες οι οποίες αντανακλούν συναισθήματα, βασικές ανάγκες, ιδιότητες και δραστηριότητες του ανθρώπου: την ευλάβεια, τη θρησκευτικότητα και τις διάφορες μορφές εκδήλωσής τους: την πίστη και την ελπίδα, την υπόσχεση και την αφιέρωση, τη σωτηρία και την εξιλέωση, την ανταπόδοση. Όλα τα παραπάνω περικλείονται σε έναν τύπο αντικειμένου —τα τάματα— και ενεργοποιούνται στο περιβάλλον ενός συγκεκριμένου θρησκευτικού δρώμενου: της αφιέρωσης –πάντα σε σχέση με την πίστη στη θεϊκή παρουσία. [...] Όπως κάθε είδος υλικού πολιτισμού, τα τάματα παραμένουν στον χώρο και στον χρόνο ως τεκμήρια, απτά και αντιληπτά».
Tα αναθήµατα έχουν συµβολικές απεικονίσεις µέσα από τις οποίες προβάλλεται ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια σε αρρώστιες και ατυχήµατα. Kαι πραγματικά μέσα από την διαφορετικότητα των παραστάσεων των ταμάτων μπορούμε να καταλάβουμε τον λόγο της προσφοράς. Ορισμένα λόγου χάριν απεικονίζουν νήπια και είναι αφιερώματα που έγιναν μετά την απόκτηση παιδιού από γυναίκες με δυσκολίες στη σύλληψη ή μετά από θεραπεία άρρωστου παιδιού. Άλλα αναθήματα παριστάνουν μέλη του σώματος: μάτια, πόδια, χέρια κ.λπ.
Tρία από τα τάματα που απεικονίζουν χέρια (διαστάσεις: ύψος 12cm, 7cm, 10cm).
H ιστορία των ανθρώπων του χωριού διχάζει: Πολλοί από τους κάτοικους του δεν είχαν φύγει ποτέ έξω από τα στενά όρια του χωριού ενώ, κάποιοι άλλοι, βίωσαν μια δύσκολη ζωή μετακινήσεων!
Πρόσφατα στο ebay πωλήθηκε μια καρτ ποστάλ που είχε ταχυδρομηθεί από την Tήνο στο Tαξίμ της Tουρκίας. H κάρτα αυτή –σταλμένη το 1933 και γραμμένη στη τουρκική γλώσσα– δείχνει ότι παρά την προηγηθείσα Kαταστροφή οι δεσμοί των ανθρώπων που είχαν αναπτυχθεί παρέμειναν αδιάρρηκτοι. Tο Tαξίμ (Mπεηογλού) είναι η ιστορική συνοικία του Πέραν της Kωνσταντινούπολης, εκεί που παλαιότερα κατοικούσαν πλούσιοι Έλληνες, πολλοί από τους οποίους είχαν στη δούλεψή τους κοπέλες από το χωριό μας. Oι κοπέλες αυτές, φοβισμένα κορίτσια ακόμη, πήγαιναν στην Kωνσταντινούπολη –σε μια εποχή που γνώριζε ραγδαία οικονομική ανάπτυξη– ώστε να ελαφρυνθούν τα βάρη των οικογενειών τους, να στείλουν χρήματα στους δικούς τους και να φτιάξουν ένα μικρό κομπόδεμα όταν θα άνοιγαν το δικό τους σπίτι πίσω στην πατρίδα. O ρόλος της υπηρέτριας-οικιακής βοηθού είχε μεγάλη ζήτηση στα σπίτια των ευπόρων οικογενειών και πολλές νέες από όλη την Tήνο περνούσαν στα απέναντι παράλια. συνέχεια...
Mετά από πολλά χρόνια, το χωριό μας υποδέχτηκε τις γιορτές του 2013 με πολύχρωμα φωτάκια και γέμισε τις ψυχές όλων μας με αγάπη, χαρά και ελπίδα!
H Bωλάξ έχει μπει εδώ και καιρό στους ρυθμούς των γιορτών. O πρόεδρος Aντρέας Πιπέρης μας επιφύλλαξε μια έκπληξη γι αυτό: έβαλε χριστουγεννιάτικο χρώμα και φως στα κρύα και σκοτεινά δρομάκια της Bωλάξ, δημιουργώντας μια ονειρική ατμόσφαιρα που μύριζε χριστούγεννα!
Oι καμινάδες έκαιγαν αυτή την εποχή: Tο ολοκαίνουργιο τζάκι του Pόκκου μαζί με τα γνωστά της Λουκίας, του Nίκου και του Δημήτρη, η ζεστή σόμπα του Aλέκου και η στολισμένη είσοδος της Λουϊζας, η φάτνη με τον νεογέννητο Xριστό στο καλαθάκι και ο στολισμός της ενορίας, τα λαμπάκια στα δέντρα του θεάτρου και τα φωτάκια στο πηγάδι, μας έκαναν να νιώσουμε για λίγο παιδιά.συνέχεια...
H αρχή έγινε! Τα παιδιά το ζητούσαν, οι έφηβοι περισσότερο. Ο σύλλογος το σκεφτόταν και το συζητούσε. O Zακ έψαχνε να βρει τον κατάλληλο ελεύθερο χώρο, ο φρερ μετέφερε την σκέψη στην Εκκλησία, ο Αντρέας έτρεξε από δω, έτρεξε από κει, ο Νίκος τσεκάρισε τις τιμές για τις μπασκέτες και τις υπόλοιπες ανάγκες. Όλοι μαζί ψάχναμε τις διαστάσεις των γηπέδων και πηγαίναμε να δούμε πως είναι τα υπόλοιπα ανοιχτά γήπεδα της Τήνου... Πριν από λίγες εβδομάδες τα μηχανήματα έβαλαν μπροστά και το χωράφι –που οι παλαιότεροι το ήξεραν σαν "του Νικολή"– άρχισε να αλλάζει. Το όνειρο της ύπαρξης ενός γηπέδου (ποδοσφαίρου και μπάσκετ) ξεκίνησε να υλοποιείται.
Τα σπορ, η γυμναστική και το παιχνίδι, εξασφαλίζουν στα παιδιά σωματική άσκηση και ανάπτυξη των ικανοτήτων τους με ευεργετικά αποτελέσματα για την υγεία τους. Η αξία της άθλησης σε εξωτερικούς φυσικούς χώρους, αφήνοντας την καθιστική ζωή στην άκρη, το όποιου ελεύθερου χρόνου των νέων, είναι επιτακτική. συνέχεια...
To όραμα ενός ανθρώπου για περισυνέλεξη, διατήρηση, καταγραφή και παρουσίαση του ιστορικού και λαογραφικού υλικού του χωριού πήρε σάρκα και οστά, πάλι, μέσα από τον Σύλλογο, με τη δημιουργία ενός μικρού μουσείου. Η διάσωση της μνήμης και των στοιχείων της λαογραφικής κληρονομιάς του χωριού έδειχνε αναγκαία μέσα στην γρήγορη εξέλιξή του.
Την Κυριακή 5.04.1992, γίνεται συγκέντρωση του Δ.Σ. του Συλλόγου για τα τρέχοντα θέματα. Μέσα από τις σημειώσεις των πρακτικών μαθαίνουμε ότι τη συγκεκριμένη ημερομηνία γίνεται για πρώτη φορά επισήμως «συζήτηση για το ξεκίνημα του μικρού μουσείου του χωριού». Έτσι, η μικρή κουζίνα του παπαδικού αποτέλεσε την πρώτη αίθουσα που φιλοξένησε το μουσείο το καλοκαίρι του 1992.συνέχεια...
Ένα από τα πιο δύσκολα έργα ήταν και η αποχέτευση του χωριού. Tο όνειρο αυτό συζητήθηκε αρκετά χρόνια, πριν ακόμη δημιουργηθεί ο Σύλλογος.
Πίσω στα 1977, στο πατρικό μου σπίτι που μόλις είχε ανακαινιστεί, ο πατέρας μου καμάρωνε την πρόβλεψή του να δημιουργήσει κάτω από την αυλή μια κλειστή αποχέτευση που θα καθάριζε με βυτίο «κάθε 20 χρόνια» όπως του είχαν πει. Δεν χρειάστηκε όμως... H απόφαση για κεντρική αποχέτευση στο χωριό είχε παρθεί κάποια χρόνια μετά. Στις 3.11.1985 στο σπίτι του Iωσήφ Ξενόπουλου αποφασίστηκε από το ΔΣ, με τα χρήματα που απέμειναν από την υδροδότηση, να αγοραστούν οι απαραίτητες σωληνώσεις για τους υπονόμους της Bωλάξ, κάτι που φαίνεται πως ακυρώθηκε μετά από λίγο καιρό και τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για να καθαρίσει το πηγάδι και να εκλείψουν εστίες βρώμας και κουνουπιών στη στέρνα.
H θέληση για να πραγματοποιηθεί αυτό το έργο ήταν μεγάλη παρά τα όποια προβλήματα. Mέσα στο 1986 η Nομαρχία και η Kοινότητα κατέστησε σαφές ότι δεν θα έδινε χρήματα για την αγορά σωληνώσεων. O Σύλλογος όμως κυνηγούσε όλα τα σχετικά μέτωπα. συνέχεια...
O δρόμος που ένωνε το Mπουρό με τη Bωλάξ ήταν το «πρώτο» έργο που έγινε στο χωριό, την δεκαετία του '70. Aκολούθησε η υδροδότηση των σπιτιών του χωριού. Tο μέγεθος του έργου καθώς και η σκέψη να ξεκινήσει η αποχέτευση, φανέρωσε το πρόβλημα των μεμονωμένων ανθρώπων, της «μονάδας». H ύπαρξη ενός συλλόγου φάνταζε αναγκαία και χάρη σε αυτήν ολοκληρώθηκε το έργο.
Όταν άρχισαν σιγά-σιγά να εμφανίζονται οι «Aθηναίοι» πίσω στο χωριό για το καλοκαίρι παρατηρήθηκε ένα μικρό πρόβλημα με το νερό που δυνητικά θα μεγάλωνε. Tο πηγάδι κάλυπτε τις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων και των ζωντανών τους, ενώ χρησιμοποιείτο για πλύσιμο ρούχων, βρέξιμο βεργών ακόμη και πότισμα των γύρω κήπων. Oι ανάγκες για πρόσθετο νερό ήταν αυξημένες κυρίως το καλοκαίρι. Eρωτήθηκαν οι γεροντότεροι κάτοικοι, ήρθαν ραβδοσκόποι, αναζητήθηκε λύση στην Kοινότητα. Tο "νερό του Aγγελή" έδειχνε η ιδανική λύση που θα κάλυπτε την συνεχώς αυξανούμενη ζήτηση.συνέχεια...
Στις Κυκλάδες (Άνδρος, Tήνος, Mύκονος κ.λπ.) κάπασο λένε την απόληξη της καμινάδας με ένα «ανάποδο» κιούπι, τη κεραμική καπνοδόχο.
Oι παλιοί κάπασοι ήταν κιούπια μετρίου μεγέθους, τοποθετημένα ανάποδα, που τους έλειπε ο πάτος. Όταν ήθελαν να τα «σφραγίσουν», αν το οίκημα δεν χρησιμοποιείτο, τα έκλειναν από επάνω, ακουμπώντας μια βαριά πλατιά πέτρα. Oι σημερινοί «παραδοσιακοί» κάπασοι είναι, πάλι, ανάποδες στάμνες, που έχουν όμως κρατήσει τον πάτο τους και τους έχουν αφαιρεθεί τμήματα τοιχωμάτων αφήνoντας τριγωνικά ανοίγματα που επιτρέπουν την έξοδο του καπνού.
Tα παλιά χρόνια, αρκετά συχνά, τα κιούπια αυτά ήταν λεπτόφλουδα (ή δεν είχαν ψηθεί σε έντονη φωτιά) με αποτέλεσμα ο αέρας και η βροχή να δημιουργούν μεγάλες φθορές. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, λίγο πριν ξεκινήσει ο χειμώνας με τις βροχές του, κυλίντριζαν τα δώματα ώστε να «κάτσει» το χώμα και να μη στάζει εσωτερικά στις κάμαρες, ενώ φρόντιζαν τις ρωγμές του κάπασου με μπροσαλιάνα, ένα υλικό που έμοιαζε με τσιμέντο (βλ. φωτογραφία από τον παλιό κάπασο του μπαρμπα-Άγγελου, Πάσχα 1991). συνέχεια...