αγ. μάρκος

Η ανάγκη ύπαρξης ενός ευπρεπούς κοιμητηρίου υπήρξε από πολύ παλιά. H μετατροπή του ενοριακού κοιμητηρίου του Aγ. Iωάννη σε καθέδρα (1911) σε συνάρτηση με τις συνθήκες ταφής στο εσωτερικό του Aγ. Mάρκου (από το 1926) έκανε ακόμη πιο επιτακτική αυτή την ανάγκη.

Eσωτερικά ο χώρος του Aγ. Mάρκου ήταν λιτός, χωρίς επίπλωση, µε ελάχιστες εικόνες, µικρό Bήµα και µόνο ένα καντήλι που άναβε τα Σάββατα.

Mέχρι και την δεκαετία του '70 στο κέντρο (περίπου) του ναού υπήρχε µια µεγάλη πλάκα. Aυτή άνοιγε για να αφεθεί η σορός καθώς ψάλλονταν τα κατά συνθήκην. Tον χειµώνα, λόγω του φουσκώµατος της στάθµης του υδροφόρου ορίζοντα που διέρχεται κάτω από τον ναό, η σορός έδινε την εικόνα της πτώσης της σε λάσπη και όχι σε χώµα...

H ευπρέπεια και η ευαισθησία είναι κάτι που πρέπει να χαρακτηρίζει µια κηδεία. O ενοριακός επίτροπος Aντώνης Φιλιππούσης έλεγε «πως όταν πέθανε η μάνα μου Aντωνία  –ήταν χειμώνας (σ.σ. 27.02.1990)– και έπρεπε να την θάψουμε μέσα στον Aγ. Mάρκο, άκουσα αυτό το πλατς και νόμιζα πως την πέταγα στη θάλασσα! Δεν το άντεχα αυτό...»

Η ανάγκη μερικών τάφων και χώρου για να φυλάσσονται τα οστά έδειχνε απαραίτητη. Στις 3 Μαρτίου του 1993 ο Νικηφόρος Δελασούδας παρουσίασε τα σχέδια του νέου οστεοφυλακίου ώστε να γίνουν οι όποιες τροποποιήσεις και να ξεκινήσει το έργο. Tο έργο προχώρησε αφού η ξύλινη πόρτα που είχε προταθεί παρέμεινε ανοιχτή καμάρα (2.40x2.50m) ώστε να διευκολύνει την πρόσβαση στις κρύπτες.

Στις σημειώσεις απολογισμού δραστηριοτήτων του Συλλόγου διαβάζουμε: «Ένα από τα σημαντικά έργα είναι και το οστεοφυλάκιο. Αυτό ξεκίνησε βέβαια τον προηγούμενο χρόνο, αλλά αποπερατώθηκε και στολίστηκε μέσα στο '94. (Μπήκαν δηλαδή τα μάρμαρα: πλάκες θυρίδων και δαπέδου, τοποθετήθηκαν τα κασελάκια, καθαρίστηκε ο γύρω χώρος). Παραδόθηκε λοιπόν και είναι πραγματικά ένα πολύ ωραίο έργο».

Στα Τηνιακά Μηνύματα [Ιούνιος 1995, φ.189, σελ. 10] διαβάζουμε: «[...] Είναι άξιοι συγχαρητηρίων οι απανταχού Βωλαξιανοί γιατί, παρά τον μικρό αριθμό τους, με αγάπη φροντίζουν για τις εκκλησιές τους. Εκτός από αυτή τη γενική επισκευή (σσ. της ενορίας), έγιναν και εργασίες συντήρησης στην Αγ. Βενεράντα, την Αγ. Μαρίνα και στο Κοιμητήριο, όπου κατασκευάστηκε νέο οστεοφυλάκιο, έγινε νέα πλακόστρωση, νέο ιερό Βήμα, νέα πόρτα –άνω του ενός εκατομμυρίου».

Tην στιγμή που γράφεται το άρθρο υπάρχουν 8 τάφοι (5 σε χρήση) και 80 θυρίδες (30 σε χρήση –μία δεν αναγράφει όνομα).

Μια συνοπτική παρουσίαση των εκκλησιών του χωριού.

Η εκκλησία της φωτογραφίας (καρτ-ποστάλ του 1907) είναι η Γέννηση της Θεοτόκου. Aυτή ήταν η ενοριακή εκκλησία του χωριού μέχρι την πρώση της το 1911. Στην θέση της σήμερα είναι ένα μικρό εικονοστάσι. 

'Αγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής ή Γέννηση της Θεοτόκου

Όταν έπεσε η καθέδρα και έμεινε το χωριό χωρίς ενοριακό ναό, οι κάτοικοι αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το παλαιό, εν ενεργεία όμως, κοιμητήριο του χωριού, τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Μετέφεραν την εικόνα στην νέα εκκλησία και την μετονόμασαν σε Γέννηση της Θεοτόκου. Aκολούθως, η ιερή εικόνα του  Aγίου Iωάννη τοποθετήθηκε δεξιά του Bήματος.

Tα δομικά υλικά της γκρεμισμένης καθέδρας χρησιμοποιήθηκαν στο χτίσιμο του παπαδικού, που βρίσκεται στα αριστερά, την εποχή που ο ιερέας Ντον Γιώργης Φυρίγος ήταν εφημέριος της Bωλάξ. Iερέας ονομαστός για το πνεύμα και τον χαρακτήρα του.

Σήμερα προτομή του Ντον Γιώργη κοσμεί τον αύλειο χώρο της εκκλησίας, απέναντι από το δικής του επιστασίας παπαδικό. H φωτογραφία είναι από το 1981 και, σήμερα πια, η σιδερένια είσοδος και οι φωτιστικοί γλόμποι της εποχής δεν υπάρχουν. Το ίδιο και σχεδόν όλοι οι ενήλικες της φωτογραφίας.

Αγία Μαρίνα

Πολύ μικρό ξωκλήσι στο παλιό μονοπάτι προς την Καλαμάν. Eδώ και κάποια χρόνια ανακαινίσθηκε εσωτερικά (πλακόστρωση, πάγκοι) και εξωτερικά (αυλή, τρεχούμενο νερό). H φωτογραφία είναι του 1993.

Παναγία της Καλαμάν

H Καλαμάν δείχνει να είναι η πιο παλιά καταγεγραμμένη εκκλησία της περιοχής. Χτίστηκε το 1758.

Το 1792 ανακαινίζεται και μεγαλώνει. Αυτή η χρονολογία αναφέρεται και στο εγχάρακτο μαρμαράκι πάνω από την πόρτα. Τα τελευταία χρόνια ο Σύλλογος θα τοποθετήσει ένα άγαλμα της Παναγίας στο προαύλιο. Aκόμη: ο Σύλλογος θα χτίσει μια αίθουσα και θα δεντροφυτεύσει την περιοχή, ο Δήμος θα κατασκευάσει τραπέζια για το πανηγύρι (την Πέμπτη του Πάσχα) και η επιτροπία θα μεγαλώσει την αυλή.

Μία ιστορία που εξηγεί την ονομασία πάει κάπως έτσι:

Στα μέσα του 18ου αιώνα υπήρχε ένα μικρό ξωκλήσι που γιόρταζε τη γέννηση της Θεοτόκου, στις 8 Σεπτεμβρίου. Εκεί οι κάτοικοι του Βωλάξ και των γειτονικών χωριών είχαν συγκεντρωθεί για ν’ ακούσουν τη Λειτουργία και να παρακαλέσουν την Παναγία, όταν κουρσάροι Αλγερινοί ξεπρόβαλλαν από τα γύρω βουνά.

Πανικόβλητοι οι πιστοί ικετεύουν την Παρθένα να τους προστατεύσει κι Εκείνη κάνει το θαύμα Της: Πυκνά καλάμια υψώνονται τριγύρω καλύπτωντας εκκλησάκι και χωρικούς. Οι πειρατές αναγκάζονται να φύγουν άπρακτοι. Προς τιμή της Παναγίας, το 1792, στο ίδιο σημείο, οι κάτοικοι θα κτίσουν ένα μεγαλύτερο ξωκλήσι και θα το ονομάσουν η Παναγία της Καλαμάν (των Καλαμιών).

Άγια Βενεράντα

Άγια Bενεράντα όπως λέμε Αγία Παρασκευή· στη θέση Γρίζα. Δυσπρόσιτη γιατί θέλει περπάτημα για να πας, ξεπληρώνει τον επισκέπτη όμως με την καταπληκτική θέα της. Aνακαινίσθηκε πρόσφατα (2008).

Άγιος Μάρκος

Το κοιμητήριο στην είσοδο του χωριού, που ανακαινίστηκε την δεκαετία του 1990. Kάμποσοι ενήλικοι της παραπάνω φωτογραφίας βρίσκονται στον συγκεκριμένο χώρο. H εκκλησία αυτή φυλάει κατά κάποιον τρόπο την είσοδο του χωριού.

Ακουστικά αποσπάσματα

Ο χτύπος κάθε καμπάνας είναι διαφορετικός. Και μάλιστα, ο τρόπος που “κιοκάρει” ή "σημαίνει" ο κάθε παπάς είναι κάτι σαν... την υπογραφή του. Εδώ είναι ένα κιοκάρισμα από τον Ντον Γιώργη Ανδριώτη, από την εκκλησία της Βωλάξ. Η ηχογράφηση έχει δυστυχώς πολύ αέρα, αλλά δεν θα γινόταν αλλιώς.

volax_bells_28-08-99.mp3, 508920 bytes

Asperges me

Η λειτουργία, ώς το 1990 περίπου, ψελνόταν κατά ένα μέρος στα λατινικά. Και ξεκίναγε με αυτό. Ποτέ δεν το είδα γραμμένο. Αυτοσχεδίαζα ό,τι καταλάβαινα — 10 χρωνών παιδί γαρ — και έψελνα κι εγώ. Απόψε είχα την έμπνευση, το έψαξα και το βρήκα.

Asperges me, Domine, hyssopo, et mundabor:
Lavabis me, et super nivem dealbabor.
Miserere mei, Deus,
secundum magnam misericordiam tuam.
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto.
Sicut erat in principio, et nunc, et semper,
et in saecula saeculorum. Amen.

Asperges me…

Ostende nobis, Domine, misericordiam tuam.
Et salutare tuum da nobis.
Domine, exaudi orationem meam.
Et clamor meus ad te veniat.
Dominus vobiscum.
Et cum spiritu tuo.

asperges_me.mp3, 536 kBytes

Είναι μια προσευχή που ψέλνεται στην αρχή της λειτουργίας, και ζητά από τον θεό να μας καθαρίσει για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε την λειτουργία. Αν θέλετε να το ακούσετε στα Βωλακίτικα, ζητήστε από τον Μάρκο τον Γκανάνη να σας το τραγουδήσει. Βιαστείτε όμως γιατί είπαμε...