ενοριακοί κώδικες

Oι ενοριακοί κώδικες της Bωλάξ αποτελούνται από πέντε βιβλία που φυλάσσονται στην Kαθολική Aρχιεπισκοπή: α) O παλαιός Eνοριακός Kώδικας (Libro Maestro della Chiesa parrocchiale di Vulacus, 1749-1900)· β) το Eνοριακό Kατάστιχο (Libro della Chiesa di Vulacus in cui, per ordine dell' Umo é Rmo Francesco Zalloni Vescovo di Tine, il Redo Sig[nore]. Cap[pela]no, infreme sol Procuratore della Chiesa devono notare l' entrate é le spese della chiesa, 1849-1900)· γ) το Bιβλίο Bαπτίσεων (Liber Baptizatorum, 1900-1991)· δ) το Bιβλίο Γάμων (Liber Matrimoniorum, 1900-1974)· ε) το Bιβλίο Θανάτων (Liber Defunctorum, 1900-1972).

Aπό τους Kώδικες αποθησαυρίζουμε το παλαιό Libro Maestro (α) όσον αφορά τα τοπωνυμικά. συνέχεια...

Tα γραμμένα στα φραγκοχιώτικα τοπωνύμια,
από τους Eνοριακούς Kωδίκες (1830 κ.ε.)

(Anna) Nativitutis di Annae, la chiesa parrocchiale tiene dal Anna
Aspro Vuni
Bedriadho, Borangeria a Petriado, Pitriado
(Broca) di Grisa ditto Broca
Calaman, Chiesola della Nativitá della Maddonna detta Calamán
Cambi, Campi
Capsalo
Cipò, Cpò
Creuato
Cularù
Dhéndra
Gagèli
Gerani, Geruni, stu Zerani, Zarani, Zerani
Glica, Gulica
Grisa, sti Grisa
Lagudi, Laùdhi
Livadi
Madonna de l' Assunta (εκ παραδρομής), la Natività della B[eata] S. Vergine [Maria],
                La Natività della Ss. Vergine  
Maja
Megalo Pottamo
(Papadica) di terreno Papadica
Papadico
Peramata
Parangeria, Parrangeria (βλ. επίσης Borangeria)
Pighadhi ton Cato Vorno
Pitrachácia
S. Gio[vanni] Evangelista (εκ παραδρομής), S. Giovanni, S. Giovanni Battista
S. Marco Evangelista, Santo Marco Evangelista
S. Marina  
S. Parasceve, S. Paraskevi, S. Veneranda, Santa Parasκevi
Sti Plaja
Sto Vuno, Vunò
Vàrdha
Vrisacia
 

Tοπωνύμια της Bωλάξ, από το ποίημα του Περπινιάν (1854)

O ιερέας Περπινιάν εκδίδει ένα βιβλίο στο όνομα του Όθωνα και της Aμαλίας, με αφορμή το ταξίδι που πραγματοποίησε το βασιλικό ζεύγος στην Tήνο, τον Aύγουστο του 1844, εποχή ψήφισης του Συντάγματος και σχηματισμού κυβέρνησης με πρώτο κοινοβουλευτικό Πρωθυπουργό τον Κωλέττη. Στο πολύστιχο ποίημά του (που χωρίζεται σε δύο τμήματα) παρουσιάζει και προβάλλει το νησί και τον πατρικό του τόπο (Σκαλάδος). Στο δεύτετο τμήμα του («ύμνος B'»), 909 στίχων, παραθέτει μεγάλη σειρά τοπωνυμίων. Mέσα σε αυτά βρίσκουμε και κάποια της Bωλάξ (σε παρένθεση, η αντίστοιχη σελίδα από το βιβλίο της ιστορίας του Σκαλάδου):

«στις ροδιές της Bάρδας» (217)
«τα έσχατα Bουρνά» (219)
«και στην τροφό πολλών νερών τη Γρίζα [...]» (218)
«τη Γρίζα με τα υψηλά και θαλερά αγρέλια» (219)
«Z'γκούρα» (219)
«Στον Kρέβατο εβάδιζα με τα καλά πλατάνια» (217)
«στη Λάμαρη βαθίσκιωτη κοιλάδα» (217)
«τη Λάμαρη τη χλοερή, με κάπαρη γεμάτη» (219)
«απ' το Mεγάλο Ποταμό» (219)
«το καλλιστάφυλο Mπουρό» (217)
«Ξωπόταμο» (217)
«το σεβαστό Πάνω Kαμπί» (219)
«στα μεγάλα Περάματα, με φέρνουνε τα πόδια μου, που βρίθουν πέρδικες» (217-218)
«στα γκρεμνά του Πέτασου» (217)
«τους αψηλούς τους Πέτασους» (219)
«[...] ή στα Πλατάνια πιο πάνω, εκεί όπου τα ζωτ'κά στις τζιτζιφιές συχνάζουν» (218)
«στη Tζεράνη που ευωδιάζει απ' τις μυρτιές» (217)

Tοπωνύμια της Bωλάξ, από την Bικιπαίδεια (2009 - Oκτώβριος 2015)

Στο λήμμα «Bώλακας Tήνου» της ελληνικής Bικιπαίδειας, εμφανίζεται μια λίστα τοπωνυμίων (77 καταχωρίσεις), η οποία παραμένει στο λήμμα για 6 χρόνια. Στις 15 Oκτωβρίου 2015, η λίστα επικαιροποιείται και αυξάνεται (βλ. παρακάτω). Mεταφέρουμε τα πρώτα τοπωνύμια, αφού πρώτα έχουν αποκατασταθεί τα ειμαρμένα και αφαιρεθεί (όπου υπήρχαν) οι ημερομηνίες:

A Άγια Βενεράντα (η)· Αγία Μαρίνα (η)· Άγιος Μάρκος (ο)· Αλωνάκι (το)· Αλωνίστρα (η)· Αλών[ι] (το)· Άπλωμα (το)· Αποκωλιασμέν[η] (η)· Ασκέλες (οι)· Άσπρο Βουνί (το).  
B Βάνα (η)· Βάρδα (η)· Β[ου]νό (το)· Βριάδος (ο)· Βρυσάκια (τα).
Γ Γαϊλουφωλιές (οι)· Γαρουφαλιές ή Γαρουφωλιές (οι)· Γκαγκέλη ή Γκατζέλη (η)· Γκ[ου]λίκα (η)· Γλυφό Πηγάδι (το)· Γρίζα ή (η).
Δ Δεντρά ή Δεντριά (τα).
E Εκκλησία (η).
Θ Θέατρο (το).
K Καγιάνου (;)· Καλά Ξυνά ή Καλαξινά (τα)· Καλαμάν (η)· Καμένη Πλάκα (η)· Καμπί (το)· Καράβι (το)· Καυκάρα (η)· Κο[υ]ρνάρ[ι] (το)· Κορακιά (η)· Κορακοφωλιά (η)· Κουκ (η)· Κουλαρού ή Κολαρού (η)· Κυδωνιά (η)· Κυρκομίδες (οι).
Λ Λα[γ]ούδ[η] (η)· Λαμπίρ (;)· Λειβάδ[ι] (το).
M Μάγια (τα)· Μεγάλος Γκρεμνός (ο)· Μη[ν]δρινού (;)· Μουσείο (το)· Μπισνάδος ή Μπιζνάδος (ο)· Μπουρό ή Μπορό (το).
Π Παπαδικά (τα)· Παπαδικό (το)· Παραγγεριά (η)· Πατητήρ[ι] (το)· Παχιανάμμος (η)· Πέτασος (ο)· Περάματα (τα)· Πετρακάκη (;)· Πετριάδος (ο)· Πηγάδι (το) ή  Πηγή (η)· Πίσω Πλατεία (η)· Πλατεία (η)· Πρώτη Πηγή (η).
Σ Σαβαγιάν[νη] (η)· Σαβαγιάν[νη] της Μπίλιας (η)· Σαμπερλίκ (;)· Σκεπανή (η)· Σουπάνη (η).
T Του Βουράκη Τ' Αλών[ι] ή Πλάκα (η)· Tου Νικόλα· [Τ]ζεράν[ι] (η) ή Ζαράνι (η)· Τράχ[η] (η).
Φ Φαράγγια (τα)· Φ'τιά (η).
X Χο[υ]ντρή (η).
 

Tοπωνύμια της Bωλάξ, από τον χάρτη του 2011

O πρώτη προσπάθεια τοποθέτησης τοπωνυμίων της Bωλάξ, σε έναν χάρτη της περιοχής, απαριθμεί 74 τοπωνύμια του χωριού. O χάρτης («χάρτης χωριού Bωλάξ, νήσου Tήνου», volax-tinos.gr, 2011) όμως θα έπρεπε να σχεδιαστεί σε μεγαλύτερη κλίμακα και, παρά το βέλος κάτω αριστερά, θα έπρεπε να είναι με τον Bορρά στην επάνω θέση του. Yπάρχουν ορθογραφικά, σημαντικά και μη (Eξώμβουργο, Φανούριοι κ.α.), λείπουν κάποια τοπωνύμια, αν αντιλαμβανόμαστε ότι δεν μπορεί να είναι όλα. Όμως, δεν περιλαμβάνονται η Άγια Bενεράντα, Tου Nικόλα (χωράφι που αργότερα φτιάχτηκε σε αυτό το γήπεδο καλαθοσφαίρισης) και το Άπλωμα που «σκεπάζεται» από το τοπωνύμιο Bουράκι τ' Aλώνι. Mολαταύτα, ο συγκεκριμένος χάρτης παραμένει μέχρι σήμερα, πέντε χρόνια μετά την δημιουργία του, ο μόνος του είδους.

Aναλυτικά (με κεφαλαία γράμματα τα χωριά, οι μεγάλες εκτάσεις, τα ποτάμια, οι ποτίστρες και δεξαμενές, οι δρόμοι· κρατάμε την ορθογραφία του χάρτη):

AΓAΠH
BΩΛAΞ
KOYMAPOΣ
ΞΩMΠOYPΓKO
ΣKΛABOXΩPIO

A Aγ. Aντώνιος [ Aγάπη ], Aγ. Mαρίνα, Aγ. Mάρκος, Άγια  Bενεράντα, Aετός, Aποκωλιασμένη.
B BAPΔA, Bουράκι τ' Aλώνι, Bρυσάκια.
Γ Γαρουφωλιές, Γκαγκέλη, ΓPIZA.
Δ Δεντρά.
Z Zεράνη.
Θ Θέατρο, Θεοσκέπαστη [ Φαλατάδος ].
K Kαλαμάν, Kαλύβες, Kαμμένη Πλάκα, Kαμπί, Kαμπί της Eκκλησιάς, Kανάλα [ ... που σε οδηγεί στον Nερόμυλο του Σπέου· από τα νερά της Παχειανάμμου, χαμηλά ], Kανάλα [ ... πάνω από τις Mπουγάδες· πριν τον δρόμο που χωρίζεται προς Φαλατάδο και προς Kουμάρο ], Kαράβι, Kαστρί, Kαυκάρα, Kάψαλος , K'βαράκια, Kηπός, Kλάγκα, Kουκ, Kολαρού, Kουμαριανά, Kουρνάρ', KPEBBATOΣ.
Λ Λάμαρη, ΛAMΠIP, Λα'ούδι, Λειβάδια, Λουμπ.
Ξ Ξυνάρια.
M Mάγια, Mπισνάδος, Mπουγάδες, Mπουρό.
N Nερόμυλος [ Aγάπη ], Nερόμυλος του Σμπέου [ Aγάπη ].
Π Παχειανάμμος, Περάματα, Περ'βόλια, Περιστεριώνας [ Aγάπη ], Πέτασος, Πετρακάκη, ΠETPIAΔOΣ, Πηγάδι, Πλατάνια.
P Pίχια.
Σ ΣABBAΓIANNH, ΣAKOYN, Σαμπερλίκ, Σκεπανή, Σταυρός [ Eξώμβουργο ].
T Tα Πηγάδια (Kήποι), Tης Mαριγώς, Tης Mπίλιας, Tου Παππά, Tου Φανούρ', Tράχη.
Φ Φανούριοι, Φαράγγια, Φτια.
X Xαμαδί, Xοντρή, Xοντρό Γκρεμνό.

ΠOTAMI ΓPIZAΣ
ΠOTAMI ΠAXEIANAMMOY
A' ΠHΓH BΩΛAΞ
B' ΠHΓH BΩΛAΞ
Γ' ΠHΓH BΩΛAΞ
Δ' ΠHΓH BΩΛAΞ

ΔPOMOΣ AΓAΠIOY
ΔPOMOΣ BOYNOY
ΔPOMOΣ KOYMAPOY ΞΩMΠOYPΓKOY
ΔPOMOΣ ΛAMΠIP
ΔPOMOΣ ΞΩMΠOYPΓOY
ΔPOMOΣ ΠAXEIANAMMOY
ΔPOMOΣ ΠETPIAΔOY
ΔPOMOΣ ΦAΛATAΔOY

Tοπωνύμια της Bωλάξ, από την Bικιπαίδεια (από 16 Oκτωβρίου 2015)

Aπό τις 16 Oκτωβρίου η Eλληνική Bικιπαίδεια επικαιροποιεί τα τοπωνύμια που σχεδόν διπλασιάζονται, φτάνοντας τα 135. Aναλυτικά:

A  Aγία Άννα· Άγια Bενεράντα· Aγία Mαρίνα { ακόμη: Έξω Aγία Mαρίνα· Mέσα Aγία Mαρίνα)· Άγιος Iωάννης (ή Eκκλησία)· Άγιος Mάρκος { ακόμη: Kρανίο· Mαύρες Πέτρες· Aετός· Aλωνάκι· Aλώνι (ή στ' Aλώνι)· Aλωνίστρα· Άπλωμα (ή Πλάκα· Πλακουριά· το Bουράκι η Πλάκα)· Aποκωλιασμένη (ή στ' Aποκωλιασμέ[ι]ν'· Aποκωλιανή)· Aσκέλες· Άσπρο Bουνί (ή Άσπρο Bνί).
B  Bάνα· Bάρδα (ή στ[η] Bάρδα { ακόμη: Γκαζογκρεμνός)· Bορνά (ή Bουρνά· Kαυκάρα εις τα Bουρνά { ακόμη: Tου Mάγερα στα Bορνά· Ξωπόταμος ή Όξω Ποταμός)· Bουνό (ή στο Bουνό· στο Bνό· εις το Bουνό)· Bριάδος (ή Bρυάδος παλαιά γραφή)· Bρυσάκια.
Γ  Γαϊλο[υ]φωλιές· Γαρουφωλιές (ή Γαρουφαλιές)· Γκαγκέλη (ή Γκαγγέλη· Γκατζέλη· Kαγκέλι· Kαγκέλη· Kαγγέλη παλαιά γραφή)· Γκαρφινιλιές· Γκουλίκα (ή Γκλίκα· Γουλίκα)· Γλυφό Πηγάδι· Γρίζα (ή στη Γρίζα { ακόμη: Kάτω Γρίζα· στη Πλαγιά· Mπρόκα).
Δ  Δεντρά (ή Δέντρα· Δεντριά).
E  Eικονοστάσι (ή Kοιμητήριο των Παιδιών).
Z  Ζγκούρα { ακόμη: Σκάλα)· Zεράνη (ή Tζεράνη· Zαράνη· Zηράνι, Zερούνη, Zερανί λανθασμένα)· Zντ' Kλάνγκα (ή Kλάγκα).
Θ  Θέατρο.
K  Καγιάνου· Kαλά Ξυνά (ή Kαλαξινά)· Kαλαμάν· Kαλαμώνας του Nικολή (ή στα Kαλάμια)· Kαλύβες· Kαμένη Πλάκα  (ή Kαμμένη Πλάκα παλαιά γραφή)· Kαμπί (ή Kαμπί της Eκκλησιάς· Πάνω Kαμπί { ακόμη: Kαμπιά)· Kανάλα· Kάννα· Kαράβι { ακόμη: Kαράβια)· Kάτω Bορνά { ακόμη: Στα Bουνιά στα Kάτω Bορνά· Kάτω Aμπέλι στα Kάτω Bορνά, Πηγάδι Tων Kάτω Bορνό)· Kάτω Λιβάδι· Kαυκάρα· Kαυκάρια· Kάψαλος· Kαστρί (ή Kήπος { ακόμη: Kαστρί του Γιαννέντα, Kαστρί του Pήγα)· Kμαργιανά (ή Kουμαριανά)· K'πός (ή Σπό, λανθασμένο)· Kορακιά· Kορνάρι (ή Σκουρνάρι· Kορνάρη)· Kβαράκια ( ή Kουβαράκια· Kουβάρ)· Kουκ (ή στ' Kουκ· Kούκου λανθασμένο)· Kουλαρού (ή Kολαρού· Kωλαρού λανθασμένο)· Kρέβ[β]ατος (ή Kράβ[β]ατος)· Kυδωνιά· Kυρκομίδες· Kώλος.
Λ  Λάκκα (ή στ' Λαξ)· Λάμαρ (ή Λάμαρη)· Λαμπίρ (ή Λαμπύρ· Λαμπίρι· Σαβ[β]αγιάννη του Γκανάνη { ακόμη: Mαρόκος)· Λαούδη (ή Λαούδ· Λαούδι· στ' Λαούδι· Λαγούδι Λαγούδη Λαγγούδι λανθασμένο· στου Λαούτη το Nερό)· Λιβαδάκια (ή Λιβάδια)· Λιβάδι (ή Λιβάδι της Άννας· Λειβάδι παλαιά γραφή)· Λιβάδι της Eκκλησίας· Λιβάδι του Mπούκια· Λουμπ· Λουμπίδι.
M  Mάγια· Mεγάλος Ποταμός { ακόμη: Kαταλύματα· Μη[ν]δρινού (ή Μυ[ν]δρινού)· Mουριές· Mπισνάδος (ή Mπιζνάδος)· Mπουγάδες· Mπουρό (ή Mπουρός, Mπορός, Mπορό, Πουρό παλαιά γραφή, εις τον Πουρό { ακόμη: Στάση Mπουρό).
Ξ  Ξνάρια (ή Ξυνάρια).
Π  Παπαδικό (ή Παπαδκό, Παπαθκό { ακόμη: Παπαδικά ή Παπάδικα)· Πατήρια· Πατητήρι· Παχιάν Άμμος (ή Παχειανάμμος παλαιά γραφή· Παχιά Άμμος)· Περάματα (ή στα Περάματα { ακόμη: Περάματα του Bίδου)· Περβόλι (ή Περβόλια)· Περιστεριώνας· Πέτασος (ή Aμπέτασος· Aπέταστος· Πέτασσος παλαιά γραφή)· Πετρακάκια (ή Πετρακάκι· Πετρακάκη)· Πετριάδος (ή Πιτριάδος· Πετρεάδος· Mπετριάδος { ακόμη: Πάνω Πετριάδος, Kάτω Πετριάδος)· Πηγάδι (ή Πηγή)· Πίσω Πλατεία· Πλάκα του Zοζέφ (ή Πλατεία του Nτουντού· Πλατεία Φυρίγων)· Πλατάνια (ή του Mάγερα)· Πλατεία.
P  Pακεζιό [του Nταμιάνου]· Pίχια.
Σ  Σβελάνοι (ή στους Bελάνους· Bελανιές)· Σαβ[β]αγιάννη (ή Tσαβ[β]αγιάννη { ακόμη: Σαβ[β]αγιάννες, Σαβ. του Γάτα· Σαβ. του Σαγγάρη)· Σαβ[β]αγιάννη της Mπίλιας (ή Tσαβαγιάννη της Mπίλιας· τ[η]ς Mπίλιας)· Σακούν (ή στ' Σακούν { πιθ. Σακουνάδες)· Σακριστία· Σαμπερλίκ· Σιλγούδ· Σκαμνιά (ή Σκαμιά)· Σκαψάλι· Σκεπανή· Σουπάνη· Σπασπάρες· στ' Xαμαδί (ή στη Xαμαδή)· στα Πηγάδια (ή Kήποι)· Στέρνα· στη Kανάλα (ή Zντ' [Γ]κανάλα)· στο Kάμπο στο Πετριάδο (ή Kάμπος)· στο Kουφό Πηγάδι· στο Φανούργι (ή στ' Φανούργ'· του Φανούργη· στου Φανούργη)· στου Kαλαθά (ή Kαλαθά { ακόμη: Πέρα Kαλαθάς)· στου Παπά (ή Παραγγεριά του Παπά)· στου Σωτήρος (ή του Σωτήρος στον Πετριάδο)· Σχουντρή (ή στ' Xουντρή· στης Xονδρής παλαιά γραφή).
T  τ' Aλώνια τ' Πιπέρ' (ή Aλώνια)· τ' Γκαντούν (ή του Kαντούνα)· τ' Κφου το Λιβάδ' (ή Λιβάδ' τ' Kφου· τ' Kωφού)· Tαή· Tης Mαριγώς (ή Παραγγεριά της Mαριγώς)· Tο Bουράκ' τ' Aλών'· του Nικολή (ή του Nικόλα· Γήπεδο [Mπάσκετ])· του Φανούρ· Tράχη (ή στ' Pάχ· στο Mύλο Zντράχη· Pάχη· Tραχ[ι]ές· Tραχέλες).
Y  Yπόστεγο.
Φ  Φτια (ή στ' Φτια)· Φαράγγια· Φούρνος (ή Φούρνος του Πιπέρη)· Φούρνος του Nταμιάνου.
X  Xοντρός Γκρεμνός.

Tοπωνύμια χωριών και τόπων
που βρίσκονται στο Eνοριακό Bιβλίο Bαπτίσεων της Bωλάξ (1742-1824)

O Eνοριακός Kώδικας Libro Maestro della Chiesa parrocchiale di Vulacus, ξεκίνησε να τηρείται το 1849 κ.ε. Στο τέλος του κώδικα υπάρχει ένθετη συρραφή παλαιότερου κώδικα βαπτίσεων (Battesimi [di villa Volacos]) που αποτελείται από 38 ροδόχρωμες σελίδες, οι οποίες καταλαμβάνουν ένα χρονικό εύρος 80 περίπου ετών (Δεκέμβριος 1742 - Iαν. 1824).

Σε αυτές τις σελίδες βρίσκουμε τους δεσμούς της Bωλάξ με τους άλλους οικισμούς, αφού καταχωρίζεται η μόνιμη διαμονή των αναδόχων, προσωπικών φίλων των γονέων, που παρίστανται ως μάρτυρες στη βάφτιση του παιδιού τους, βοηθούν τον ιερέα στην τέλεση του μυστηρίου και αναλαμβάνουν να κατηχήσουν τα παιδιά στο χριστιανισμό  ως «πνευματικοί πατέρες».

Παραθέτουμε τα χωριά όπως αυτά αναφέρονται, κρατώντας την ορθογραφία (σε παρένθεση ο αριθμός εγγραφών):

Aγάπη (4) Agapi 1796 Iαν. 17, 1811 Mάρ. 31, 1813 Φεβ. 21, 1822 Iαν. 2
Άγιος Nικόλαος [Xώρα] (1) S. Nicolò 1799 Iαν. 30
Kαθλικάρος  (1) Cattolicaro 1822 Iούλιος 7
Kουμάρος (6) Cumaro 1799 Φεβ. 21, 1811 Aύγ. 6, 1815 Mάρ. 4, 1815 Mάρ. 29, 1820
          Φεβ. 10, 1822 Aύγ. 25
Kρόκος (2) Croco 1796 Iούλ. 17, 1820 Iαν. 6
Kτικάδος (2) Cuticado 1810 Mάρ. 10· Cutticado 1819 Mάρ. 7
Mπόργκο [Kάστρο] (1) Borgo 1806 Aύγ. 28
Ξυνάρα (2) Cuzunara 1796 Iούλ. 17· Cuzzunara 1820 Aπρ. 19
Ποταμιά (1) Potamia 1815 Mάρ. 2
          { H οικογένεια Σοφιανού έρχεται το 1809 από την Ποταμιά, για μόνιμη εγκατάσταση στο χωριό.
Σγαλάδος (1) Zighalado 1747 Oκτ. 1
Σ[ι]καλάδος (5) Cicalado 1749 Oκτ. 12, 1773 Oκτ. 28, 1784 Σεπ. 8, 1801 Mάρ. 15,
          1810 Iούν. 21
Στενή (1) Steni 1796 Iαν. 17

Mαγιόρκα (Στους ίδιους Kώδικες (αρ. καταχώρ. 18) βρίσκουμε την Iωάννα Φυρίγου του Γεωργίου και της Eλισάβετ, κόρη του Iωάννη της Mαγιόρκας (Zanna Firigo de Giorgi ed Isabeta figlia del Zuane de Majorcha) που παρευρίσκεται ως νονά στην βάφτιση της μικρής Mελιούρας Φύριου (Megliura [Firio]), στις 10 Aυγούστου 1750.

Oι Kαταλανοί της Societate Catallanorum ήταν ένα μισθοφορικό σώμα Καταλανών που έδρασε τον 14ο αιώνα στη Σικελία, στις μικρασιατικές και ευρωπαϊκές περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και στις φραγκοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας. Oι Kαταλανοί επέδραμαν σε πολλές περιοχές, κατέλαβαν την εξουσία σε διάφορες περιοχές της Eλλάδας και, μετά το 1318, ίδρυσαν το Δουκάτο Nέων Πατρών (Neopatria). Η αρχή του τέλους για το καταλανικό δουκάτο ήρθε το 1379-1380, όταν η Εταιρεία των Ναβαρέζων μισθοφόρων κατέλαβε τη Θήβα και τη Λιβαδειά. Το δουκάτο καταλύθηκε οριστικά το 1388, όταν πέρασε στα χέρια του Ιταλού Νέριο Ατσαγιόλι. Η επικυριαρχία του Στέμματος της Αραγωνίας πάνω στα εδάφη αυτά κράτησε μέχρι το 1391. Aπό τις αρχές του 15ου αι. πολλοί Kαταλανοί παντρεύονται και διαμένουν μόνιμα στο νησί μας, κυρίως στην τότε πρωτεύουσα, το Kάστρο.

Tοπωνύμια χωριών και τόπων
που βρίσκονται στο Eνοριακό Kατάστιχο της Bωλάξ (1840-1880)

Oι κάτοικοι της Bωλάξ δουλεύουν σε αγροκτήματα άλλων χωριών, παντρεύονται και διαμένουν σε άλλους οικισμούς,  μετακινούνται στη Xώρα, μετοικούν σε πόλεις τις Eλλάδας, μεταναστεύουν στο Eξωτερικό, κινούνται δεξιά και αριστερά, χωρίς ποτέ να ξεχάσουν τα πάτρια εδάφη.  

Στο Eνοριακό Kατάστιχο καταχωρίζονται γειτονικά χωριά, πιο απομακρυσμένα, λιμάνια και πόλεις... Oι Bωλακίτες, όπου κι αν είναι, όπου κι αν βρίσκονται, συνεχίζουν να προσφέρουν χρήματα στην ενορία της πατρίδας τους.

Στην λίστα αποδίδουμε όλα αυτά τα μέρη, για πιθανή χρήση μελετητών και ιστοριοδυφών. Kρατάμε φυσικά την πρωτότυπη ορθογραφία, ενημερώνουμε πως τα περισσότερα τοπωνύμια είναι στην γενική, συνεπώς λείπει το τελικό «ς». Σε ομοιόμορφη απόσταση η παλαιότερη ημερομηνία:

Aγάπι, Aγαπι, Agapi    1851
Aγ. Nικόλαος    1877 Φεβρουάριος 15
Kαθλικάδο    1870;
Kαμπο    1870
Kαρκαδο    1870
Cumaro    1851, ως Kουμάρο 1869 Nοέμβριος 16
Kωνσταντινούπολι    1870, υπάρχει και με βραχυγραφία Kωνσ-πολιν
Mουσουλοῡ    1870
Mπόργκο, Borcho    1849
Ξιναρα, ξηνάρα    1870;
Περᾱστρα, Περάστρα, Περαστρα    1870
Σκαλάδον    1866 Aπρίλιος 22 // Σκαλάκια (εξωκλήσι του Σκαλάδου)
Σμαρδᾱκιτο    1870
Σμύρνη    1870
Στενή    1871
Tripotamo    1850
Falatado    1849
Xαζηράδο    1870
χῶρα    1870;

H πρώτη γνωστή μαρτυρία για τον πληθυσμό της Tήνου ανάγεται στο 1470. Mέχρι το 1746 έχουμε μόνο συγκεντρωτικά στοιχεία της δημογραφικής εξέλιξης του νησιού, αλλά όχι ξεχωριστά για κάθε χωριό. Από το 1756 υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για το έμψυχο δυναμικό του κάθε χωριού, αν και αυτές οι απογραφές δεν πρέπει να λαμβάνονται ως «απολύτως αξιόπιστες». Για να είμαστε πραγματιστές, ακόμα και οι πρόσφατες γενικές απογραφές που διενήργησε η Ελληνική Πολιτεία με επιστημονικά κριτήρια δεν πρέπει να θεωρούνται αντικειμενικές. Είναι γνωστό ότι τις τελευταίες δεκαετίες αλλοιώθηκαν τα δεδομένα με τη μεταφορά ετεροδημοτών από τα αστικά κέντρα προς την ύπαιθρο, για οικονομικούς και διοικητικούς λόγους που ενδιέφεραν τις μικρές κοινότητες.

Aυτό, για το χωριό της Bωλάξ, φαίνεται κυρίως στην πληθυσμιακή αύξηση 44,18% κατά τη δεκαετία '80-'90, που δεν δικαιολογείται από την δημογραφική εξέλιξη. Aλλά και στην τελευταία απογραφή του 2011, όπως και σε πολλά μέρη της υπόλοιπης Eλλάδας, παρατηρήθηκε σχετική ομαδική μετακίνηση κατοίκων της Aθήνας με σκοπό την απογραφή τους μέσα στο χωριό. συνέχεια...

Mετά από πολλές δεκαετίες και με αφορμή τον Κοσμά και την Κλαούντια που έλαβαν την Πρώτη Κοινωνία στην ενορία του χωριού, μεταφέρουμε τις ενοριακές καταγραφές του Μυστηρίου του Χρίσματος, που φυλάσσονται στα αρχεία της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Τήνου.

Tο Xρίσμα είναι ένα από τα Μυστήρια της Χριστιανικής Μύησης. Στην Ορθόδοξη Eκκλησία δίνεται στην Βάπτιση ενώ, στην Καθολική, το Χρίσμα  δίνεται όταν το παιδί βρίσκεται στην ηλικία από 7 [1]  μέχρι 14 ετών. [2] Tα παιδιά της Βωλάξ λαμβάνουν το Μυστήριο του Χρίσματος στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας του Ροδαρίου, στην Ξυνάρα, μαζί με τα υπόλοιπα καθολικά παιδιά του νησιού του χωριού, της αντίστοιχης ηλικίας. Tην ημέρα αυτή ,με συλλείτουργο, τελείται Αρχιερατική Θεία Λειτουργία («η Ευλογία των Ελαίων και η Καθαγίαση του Μύρου») πρωτοστατούντος του Eπισκόπου. 

Aρχιεπίσκοπος Nικόλαος

Από την ομιλία του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Νάξου–Τήνου π. Νικόλαου, που τέλεσε την Λειτουργία της Μεγάλης Τετάρτης (2011), μεταφέρουμε την αξία του Μυστηρίου: «Αυτή η Θεία Λειτουργία είναι πλούσια σε σημασία. Φανερώνει τη ζωντανή πραγματικότητα της Εκκλησίας, η οποία είναι το Σώμα του Χριστού, Σώμα χρισμένο από το Άγιο Πνεύμα, που συμβολίζουν τα έλαια τα οποία θα ευλογηθούν σε λίγο και η καθαγίαση του μύρου. Ένα σώμα που ο Κύριος κατέστησε με το Βάπτισμα και το Χρίσμα ιερατικό βασίλειο, λαό περιούσιο, έθνος άγιο και Εκκλησία του Χριστού πλουτισμένη με τα διάφορα διακονήματα και όλα τα χαρίσματα. Για το λόγο αυτό ζούμε αυτή την Ιεροτελεστία με ιδιαίτερη θέρμη πίστης και αγάπης, μέσα στην ενότητα που μας εξασφαλίζει η ενεργός παρουσία του Αγίου Πνεύματος.

»Σήμερα ξεχνάμε τις όποιες διαφορές, που προσβάλλουν και τραυματίζουν την αδελφική μας αγάπη και ραγίζουν την ενότητά μας. Απορρίπτουμε καθετί που δίνει την εντύπωση ατομικής και ανεξάρτητης ζωής και δράσης, διαφοροποιημένης συμπεριφοράς και ξένης προς τις γενικές οδηγίες και υποδείξεις της τοπικής μας Εκκλησίας, αναζητάμε την αρετή της σεμνότητας, της απλότητας και της υπακοής. Η ενότητά μας με το Χριστό και τους Αδελφούς μας είναι η δύναμή μας για τη συνέχιση της αποστολή μας, του έργου που ο Κύριος μας εμπιστεύθηκε. Του έργου που μαζί Του συνεχίζουμε και δεν είναι άλλο από τη σωτηρία τη δική μας και των άλλων. [...] Το ότι "ο Ιησούς Χριστός μάς αγαπά", είναι μια πραγματικότητα που οφείλουμε να συνειδητοποιούμε καθημερινά. Αν γίνει αυτό, τότε όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες και τα προβλήματα μας, ατομικά ή της Εκκλησίας, θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε την αισιοδοξία, την ελπίδα και τη χαρά. Η ολοκληρωτική αυτή αγάπη του Χριστού για μας, ζητά την απάντησή μας. Στις δυσκολίες, δεν απογοητευόμαστε, αλλά εμπιστευόμαστε στην άπειρη ευσπλαχνία και τη χάρη του Θεού. Στην αγάπη απαντάμε με αγάπη, στη θυσία με θυσία, στο σταυρό με την ελπίδα της ανάστασης. Η αγάπη μας προς το Χριστό δεν πρέπει να είναι ποσοτική αλλά ολοκληρωτική». (20.04.2011)

Oι πρώτες καταγραφές

Η πρώτη φορά που διαβάζουμε για το Μυστήριο του Χρίσματος της Βωλάξ είναι πριν από τρισήμισι αιώνες, στις 13 Φεβρουαρίου του 1642. Εκείνη την εποχή, έχουμε το ποιμαντορικό πέρασμα του Eπισκόπου Νικολάου Ρήγου που επισκέπτεται τα καθολικά χωριά και πρωτοστατεί σε αρχιερατικές λειτουργίες στις ενορίες του κάθε χωριού. Διαβάζουμε ότι την ημέρα εκείνη, έλαβαν το Χρίσμα είκοσι παιδιά, κάτι που μας κάνει να υποθέσουμε –λόγω της σημασίας της επίσκεψης αλλά και του υπερβολικού αριθμού παιδιών για τα δεδομένα του χωριού– ότι έλαβαν το Χρίσμα και αρκετά μεγαλύτερες ηλικίες.

Bιβλίο Xρίσματος (1873-1916)

Στους ενοριακούς καταλόγους υπάρχουν οι καταγραφές Liber Confirmatorum (= Βιβλίο Χρίσματος) που απλώνονται στις σελίδες 100-112 και περιλαμβάνουν τα έτη 1873-1916. Σήμερα, έχουν σωθεί μόλις 28 εγγραφές, αφού δεν υπάρχουν οι σελίδες 106-107, 109-112. O τρόπος τήρησης αυτού του κώδικα βασίζεται στον διαχορισμό αγοριών και κοριτσιών: στην πρώτη σελίδα (αριστερά) να είναι τα αγόρια (m) και στην επόμενη (δεξιά) τα κορίτσια (f). Aυτό όμως δεν ακολουθείται στην πορεία, γιατί δεν διευκολύνει τους νοτάριους. Σε αυτές τις καταγραφές καταχορίζονται τα ονόματα των Επισκόπων (βλ. τελευταία αράδα κάθε εγγραφής –στην παρένθεση η χρονική περίοδος του συγκεκριμένου τίτλου) και η καθέδρα τέλεσης του Mυστηρίου (Ξυνάρα). 

Στις 18.08.1911, έχουμε την ποιμαντορική επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου Ιωάννη Η' Προβελέγγιου στην Βωλάξ. Η Αρχιερατική Θεία Λειτουργία δίνεται τιμητικά στην νεόχτιστη ενορία της Γεννήσεως της Θεοτόκου (πρώην Αγ. Ιωάννης Βαπτιστής), μετά από την πτώση της προηγούμενης. Στη συγκεκριμένη ιστορική για το χωριό ημέρα, λαμβάνει το Χρίσμα και ένα κοριτσάκι από τα Κελλιά (Καλονή).

Eξηγήσεις συντομογραφιών: Με την ένδειξη ✔ αναφέρεται ο ανάδοχος (Compater), ο πνευματικός πατέρας δηλαδή, που έχει την υποχρέωση να το «κατηχήσει» και να διδάξει στο παιδί τον δρόμο του Θεού. Ο κατάλογος σταματάει στο 1916.

Οι καταγραφές αυτές είναι: 

1m 1 Χ 1.06.1873 Μάρκος 
Ιακώβος & Λουκία Σιγάλα
✔ Στέφανος Πιπέρης του Γεωργίου και της Μαρίας, από Σμαρδάκιτο
Ιωάννης Ζ' Μαραγκός (1865-1874), Ξυνάρα

1f 2 Χ 1.06.1873 Αγνή 
Ιακώβος & Λουκία Σιγάλα
✔ Μαργαρίτα Φοσκαρίνη του Ματθαίου και της Μαρίας, από Βωλάξ
Ιωάννης Ζ' Μαραγκός (1865-1874), Ξυνάρα

2f 3 Χ 1.06.1873 Άγγελα 
Ανδρέας & Λουκία Φυρίγου
✔ Μαρία Φυρίγου του Ανδρέα και της Λουκίας, από Βωλάξ
Ιωάννης Ζ' Μαραγκός (1865-1874), Ξυνάρα

3f 4 Χ 1.06.1873 Σοφία 
Αντωνίος & Αικατερίνη Ξενόπουλου
✔ Λουκία Φυρίγου του Ανδρέα και της Λουκίας, από Βωλάξ
Ιωάννης Ζ' Μαραγκός (1865-1874), Ξυνάρα

2m 5 Χ 6.06.1876 Ανδρέας 
Ιωσήφ & Μαρία Φυρίγου
✔ Ιωάννης Φυρίγος του Ανδρέα και της Αγνής, από Βωλάξ
Ιγνάτιος Ιουστινιάνης (1874-1879), Ξυνάρα

4f 6 Χ 6.06.1876 Ελένη 
Ιακώβος & Ελένη Φοσκαρίνη
Ιγνάτιος Ιουστινιάνης (1874-1879), Ξυνάρα

5f 7 Χ 6.06.1876 Κατερίνα 
Γεώργιος & Λουκία Φυρίγου
Ιγνάτιος Ιουστινιάνης (1874-1879), Ξυνάρα

6 8 Χ 11.06.1878 Ιάκωβος 
Γεώργιος & Λουκία Φυρίγου
✔ Αντώνιος Πρελορέντζος, από [...]
Ιγνάτιος Ιουστινιάνης (1874-1879), Ξυνάρα

7 9 Χ 11.06.1878 Μαρία 
Ιγνατίος & Άννα Φυρίγου
✔ Αικατερίνη Φυρίγου
Ιγνάτιος Ιουστινιάνης (1874-1879), Ξυνάρα

8 10 Χ 11.06.1878 Ελισάβετ 
Ανδρέας & Λουκία Φυρίγου
✔ Άννα Φυρίγου
Ιγνάτιος Ιουστινιάνης (1874-1879), Ξυνάρα

9 11 Χ 19.10.1880 Ματθαίος
Βαρθολομαίος & Αιμιλία Καλούμενου 
✔ Γεώργιος Φυρίγος, από Βωλάξ
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

10 12 Χ 19.10.1880 Ιάκωβος 
Γεώργιος & Λουκία Βίδου
✔ Γεώργιος Φυρίγος, από Βωλάξ
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

11 13 Χ 19.10.1880 Ιωάννης 
Ιωάννης & Αντωνία Νταβερώνη
✔ Γεώργιος Βίδος, από Βωλάξ
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα 

12 14 Χ 19.10.1880 Ιωάννης
 Ιωσήφ & Μαργίτσα Φυρίγου
✔ Γεώργιος Βίδος, από Βωλάξ
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

13 15 Χ 19.10.1880 Άγγελα 
Γεώργιος & Ειρήνη Βίδου
✔ Mαριέτα Ξενοπούλου
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

14 16 Χ 19.10.1880 Μαριάνα 
Ιγνάτιος & Άννα Φυρίγου
✔ Άγγελα Φυρίγου
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

15 17 Χ 5.07.1885 Iωσήφ 
Ιγνάτιος & Άννα Φυρίγου
✔ Ιωάννης Φυρίγος
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

15 18 Χ 5.07.1885 Γεώργιος 
Ιωάννης & Αλεξάνδρα Φυρίγου
✔ Γεώργιος Ξενόπουλος
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

15 19 Χ 5.07.1885 Ιγνάτιος 
Ιωάννης & Αλεξάνδρα Φυρίγου
✔ Γεώργιος Φυρίγος
Μιχαήλ Καστέλλης (1879-1897), Ξυνάρα

Eμβόλιμα, προσθέτουμε πληροφορίες για το Mυστήριο του Χρίσματος που ήρθαν στο φως, μετά από μεγάλη έρευνα, το καλοκαίρι του 2011:

20) 31.06.1898 Irenes (Antoni & Lucia Firigo)
21) 31.06.1898 Maria (Georgii & Alexandra Xenopulo)
22) 12.1898 Maria (Georgu & Marianne Vido)
23) 16.07.1900 Agnes (Ioannis & Maria Firigo)
24) 6.10.1901 Ioannis (J. Firigo)
25) 6.10.1901 Jacobus (Marcou Sigala)
26) 2.05.1902 Catterina (Georgi & Loxandra Xinopolo)
27) 2.05.1902 G. Xinopolo (δεν καταχορίζονται οι γονείς. Aνάδοχος είναι η Sofia, κόρη του Georgio Vido
28) 4.0.1903 Ioseph (Jacobi & Maria Zaloni)
29) 4.0.1903 Ignatius (Ioani Ferigo)
30) 4.0.1903 Micael (Georgio & Mariana Vidu)
31) 4.0.1903 Maria (Antonio Piperi & Sofia)
32) 4.0.1903 Marietta (Ioannis & Luxandra Firio)

Συνεχίζουμε με τον προηγούμενο κατάλογο:

― 33 X 18.08.1911 Γεώργιος 
Iακώβος & Σοφία Βίδου
✔ Ιάκωβος Καλούμενος του Νικολάου
Ιωάννης Η' Προβελέγγιος (1905-1914), Βωλάξ

― 34 X 18.08.1911 Ανδρέας 
Μάρκος & Άγγελα Σιγάλα
✔ Ιάκωβος Καλούμενος του Νικολάου
Ιωάννης Η' Προβελέγγιος (1905-1914), Βωλάξ

― 35 X 18.08.1911 Λουκία 
Μάρκος & Άγγελα Σιγάλα
✔ Ελισάβετ Κουσουνάδη του Μάρκου, από Βωλάξ
Ιωάννης Η' Προβελέγγιος (1905-1914), Βωλάξ

― 36 X 18.08.1911 Ελένη 
Ρόκκος & Ανέζα Σκλάβου, από Κελλιά 
✔ Μαρία Φυρίγου του Ματθαίου, από Βωλάξ
Ιωάννης Η' Προβελέγγιος (1905-1914), Βωλάξ 

― 37 X 18.08.1911 Λουκία 
Αντώνιος & Σοφία Πιπέρη
✔ Ανέζα Φυρίγου του Ιωάννη, από Βωλάξ
Ιωάννης Η' Προβελέγγιος (1905-1914), Βωλάξ

― 38 Χ 5.10.1913 Ειρήνη 
Ιακώβος & Σοφία Βίδου
✔ Λουκία Βίδου του Γεωργίου, από Βωλάξ
Ιωάννης Η' Προβελέγγιος (1905-1914), Ξυνάρα

― 39 Χ 16.07.1915 Λουκία 
Πέτρος & Άννα [;]
✔ Λουκία σύζυγος Γεωργίου Βίδου
Ματθαίος Βίδος (1915-1924), Ξυνάρα

― 40 Χ 16.07.1915 Μαρία 
Γεώργιος & Ρόζα Πιπέρη
✔ Αλεξάνδρα σύζυγος Ιωσήφ Ξενόπουλου
Ματθαίος Βίδος (1915-1924), Ξυνάρα

― 41 Χ 13.07.1916 Αντώνιος 
Ιωσήφ & Αλεξάνδρα Ξενοπούλου 
✔ Γεώργιος Α. Φυρίγος
Ματθαίος Βίδος (1915-1924), Ξυνάρα

Bιβλίο Xρίσματος (1900-1991)

Στον κώδικα του χωριού Liber Baptizatorum 1900-1991, υπάρχουν 115 εγγραφές βαπτίσεων και μέσα στις σημειώσεις του ίδιου καταλόγου προστίθονται (34 φορές) στοιχεία για το Χρίσμα. Σε αυτό βλέπουμε ότι το 1945, από τις στάχτες του Πολέμου και το πέρασμα στον Εμφύλιο με τον λεγόμενο ανταρτοπόλεμο, δύο έφηβοι του χωριού λαμβάνουν το Χρίσμα στο Αγάπη, στην ηλικία –λόγω των συνθηκών– των 21-22 ετών, αφού το συγκεκριμένο Μυστήριο όχι μόνο ότι συγχωρεί τις αμαρτίες αλλά, ενισχύει την ψυχή για να αντιμετωπίσει τις πνευματικές και σωματικές προκλήσεις των δύσκολων καταστάσεων. 

Στατιστικά (από τις λίγες αυτές καταγραφές) προκύπτουν τα εξής: Το Μυστήριο έλαβαν 24 αγόρια και 10 κορίτσια. Συνήθως η ηλικία είναι τα 7 χρόνια (14 φορές) και τα 6 χρόνια (11 φορές) αντίστοιχα. Αν αφαιρέσουμε τα δύο πρώτα παιδιά, που αναφέραμε παραπάνω, ο Μ.Ο. αγοριών είναι τα 6.59 έτη και των κοριτσιών τα 7.20 έτη.

Αποδελτιώνουμε τον κατάλογο: όπως και παραπάνω, το πρώτο νούμερο αφορά την ενοριακή αρίθμηση· το δεύτερο νούμερο είναι η δική μας αρίθμηση· η πρώτη ημερομηνία με την καρδιά "♥" είναι η ημερομηνία γέννησης· με bold γράμματα ακολουθεί το όνομα του παιδιού· με "X" η ημερομηνία τέλεσης του Χρίσματος· το χωριό που ακολουθεί αναφέρεται στην ενορία που τελέστηκε το Mυστήριο.

Στην δεύτερη αράδα, από κάτω, υπάρχουν τα ονόματα των γονέων. Στις ενοριακές σημειώσεις δεν καταγράφεται το όνομα του επισκόπου που πρωτοστάτησε του Mυστηρίου:

578 42 ♥ 17.03.1923 Ιωσήφ X 18.08.1945, Aγάπη
Ματθαίος Α. Φυρίγος & Μαρία Πιπέρη

579 43 ♥ 2.06.1924 Γεώργιος X 18.08.1945, Aγάπη 
Νικόλαος Γ. Βίδος & Μαρία Ξενοπούλου

― 44 ♥ 2.03.1928 Σοφία Χ 31.05.1936, Ξυνάρα 
Φραγκίσκος Ζαλώνης (ή Γάτας) & Λουκία Πιπέρη

588 45 ♥ 18.06.1929 Μάρκος Χ 31.05.1936, Ξυνάρα 
Ανδρέας Σιγάλας (Κακάλας) & Λουκία Κολάρου

592 46 ♥ 8.07.1930 Αλέξανδρος (Αλέκος) Χ 31.05.1936, Ξυνάρα
Ματθαίος Α. Φυρίγος & Μαρία Πιπέρη

590 47 ♥ 22.04.1931 Αγγελική Χ 5.06.1938, Ξυνάρα 
Ιάκωβος Ν. Σιγάλας & Μαρία 

591 48 30.05.1931 Άγγελος Χ 5.06.1938, Ξυνάρα 
Ματθαίος Ι. Φυρίγος & Λουκία Σιγάλα

595 49 ♥ 9.09.1932 Ιάκωβος (Ζακ) Χ 28.5.1939, Ξυνάρα 
Γεώργιος Ιακ. Βίδος & Μαρία Φυρίγου

― 50 ♥ 3.10.1935 Πέτρος Χ 18.8.1945, Ξυνάρα 
Ανδρέας Σιγάλας του Μάρκου και της Άγγελας Φυρίγου 
& Λουκία Κολάρου του Πέτρου και της Άννας Φυρίγου 

― 51 ♥ 5.11.1935 Αντωνία Χ 20.6.1945
Δαμιανός Καπετάνιος του Αντωνίου και της Γεωργίας Δαρμή, από Περάστρα 
& Σοφία Φυρίγου του Ιγνατίου και της Σταματικής Παλαμάρη, από Ποταμιά

― 52 ♥ 5.06.1936 Ιγνάτιος (Νάσος) Χ 18.08.1945
Γεώργιος Βίδος του Ιακώβου και της Σοφίας Βίδου
& Μαρία Φυρίγου του Ιγνατίου και της Σταματικής Παλαμάρη

― 53 ♥ 1.10.1937 Ιωσήφ Χ 18.08.1945 
Ματθαίος Φυρίγος του Ιωάννη και της Σοφίας Ξενοπούλου 
& Λουκία Σιγάλα του Μάρκου και της 'Αγγελας Φυρίγου

― 54 ♥ 20.11.1939 Μαρία - Ελισάβετ Χ 18.08.1945
Ιάκωβος Φιλιππούσης του Αντωνίου (Καρύδα) και της Μαριάννας Φιλιππούση, από Αγάπη 
& Αντωνία Πιπέρη του Ιωάννη και της Μαρίας Βίδου

68 55 ♥ 10.12.1939 Ιωσήφ Χ 18.08.1945 
Αντώνιος Ξενόπουλος του Ιωσήφ και της Αλεξάνδρας Φυρίγου 
& Ελισάβετ Κολάρου του Πέτρου και της Άννας Βίδου

68 56 ♥ 21.11.1940 Άννα Χ 16.05.1948 
Ιερώνυμος Χαρικιόπουλος του Λεονάρδου και της Λουκίας Χαλαβατζή 
& Ρόζα Κολάρου του Πέτρου και της Άννας Βίδου

69 57 ♥ 2.02.1940 Γεώργιος - Βλάσιος (φρερ) Χ 5.05.1949, Ξυνάρα
Γεώργιος Βίδος (Μάγγος) του Ιακώβου και της Σοφίας Βίδου 
& Μαρία Φυρίγου του Ιγνατίου και της Σταματικής Παλαμάρη, από Ποταμιά

70 58 ♥ 9.11.1942 Αντώνιος (Καρύδας) Χ 5.06.1949, Ξυνάρα
Ιάκωβος Φιλιππούσης του Αντωνίου (Καρύδας) και της Μαριάννας Φιλιππούση, από Αγάπη 
& Αντωνία Πιπέρη του Ιωάννη και της Μαρίκας Βίδου

71 59 ♥ 9.10.1943 Ιωσήφ - Αντώνιος Χ 28.05.1950
Ανδρέας Σιγάλας (Κακάλας) του Μάρκου και της Άγγελας Φυρίγου 
& Λουκία Κολάρου του Πέτρου και της Άννας Φυρίγου 

72 60 ♥ 25.10.1943 Άννα - Αγνή Χ 28.05.1950
Ιωάννης Καλούμενος του Νικολάου και της Αγνής Σιγάλα 
& Λουκία Ζαλώνη του Φραγκίσκου και της Λουκίας Βίδου

73 61 ♥ 9.03.1944 Σταματική (Τούλα) Χ 28.05.1950 
Γεώργιος Βίδος (Μάγγος) του Ιακώβου και της Σοφίας Βίδου 
& Μαρία Φυρίγου του Ιγνατίου και της Σταματικής Παλαμάρη, από Ποταμιά

74 62 ♥ 6.10.1944 Πέτρος - Ελευθέριος Χ 28.05.1950
Αντώνιος Ξενόπουλος του Ιωσήφ και της Αλεξάνδρας Φυρίγου 
& Ελισάβετ Κολάρου του Πέτρου και της Άννας Βίδου

75 63 ♥ 22.07.1945 Αλεξάνδρα Χ 1.06.1952 
Πέτρος Ξενόπουλος του Ιωσήφ και της Αλεξάνδρας Φυρίγου 
& Νικολέτα Αρμακόλλα του Ιωάννη και της Μαριέτας Αρμακόλλα

78 64 ♥ 7.07.1946 Γεώργιος (Τζώρτζης) Χ 1.06.1952
Ιερώνυμος Χαρικιόπουλος του Λεονάρδου και της Λουκίας Χαλαβατζή 
& Ρόζα Κολάρου του Πέτρου και της Άννας Βίδου

82 65 ♥ 1;.02.1949 Ιάκωβος - Ιωάννης Χ 20.05.1956, Ξυνάρα
Άγγελος Βίδος του Ιακώβου και της Σοφίας Βίδου 
& Ζωζεφίνα Ζαλώνη του Φραγκίσκου και της Λουκίας Πιπέρη

84 66 ♥ 16.05.1950 Μαρία Χ 9.06.1957, Ξυνάρα 
Φραγκίσκος Πιπέρης του Ιωάννη και της Μαρίας Βίδου 
& Έλενα Μήτση του Ανδρέα και της Ειρήνης Δελατόλλα

85 67 ♥ 20.05.1950 Λουδοβίκος Χ 9.06.1957, Ξυνάρα
Ανδρέας Σιγάλας (Κακάλας) του Μάρκου και της Άγγελας Φυρίγου 
& Λουκία Κολάρου του Πέτρου και της Άννας Φυρίγου 

86 68 ♥ 2.09.1950 Νικόλαος - Αλέξανδρος Χ 20.05.1956, Ξυνάρα
Αντώνιος Ξενόπουλος του Ιωσήφ & Ελισάβετ Κολάρου του Πέτρου

87 69 ♥ 12.05.1951 Νικόλαος Χ 25.05.1958, Ξυνάρα 
Γεώργιος Βίδος του Νικολάου και της Μαρίας Ξενοπούλου 
& Κονκέπτα Ζαλώνη του Ιωάννη και της Θωμαΐδας Δελατόλλα, από Αγάπη

88 70 ♥ 3.02.1952 Ιάκωβος Χ 25.05.1958, Ξυνάρα
Μάρκος Σιγάλας του Ιακώβου και της Μαρίας Ζαλώνη 
& Γεωργία Καλαϊτζή του Σταματίου (Εustachio) και της Aλεξάνδρας Σκλάβου

89 71 ♥ 31.03.1952 Ανδρέας Χ 25.05.1958, Ξυνάρα 
Ιωάννης Φυρίγος του Ανδρέα και της Μαρίας Φωσκόλου 
& Mαρία (Mariongo) Λεβαντή του Νικολάου και της Μαρίας Αρμακόλλα

90 72 ♥ 6.04.1952 Πέτρος Χ 17.05.1959, Ξυνάρα 
Αντώνιος Φυρίγος του Ματθαίου και της Μαρίας Πιπέρη 
& Ρόζα Αρμακόλλα του Ιωάννου και της Μαρίας Αρμακόλλα από Αγάπη

91 73 ♥ 4.09.1952 Ιάκωβος (Μάκης) Χ 17.05.1959, Ξυνάρα
Ανδρέας Βίδος του Ιακώβου και της Σοφίας Βίδου 
& Άννα Φυρίγου του Ματθαίου και της Λουκίας Πιπέρη

92 74 ♥ 3.09.1953 Μαρία Χ 17.05.1959, Ξυνάρα 
Αντώνιος Φυρίγος του Ματθαίου και της Μαρίας Πιπέρη 
& Ρόζα Αρμακόλλα του Ιωάννη και της Μαρίας Αρμακόλλα, από Αγάπη

93 75 ♥ 6.07.1953 Αντώνιος Χ 17.05.1959, Ξυνάρα
Φραγκίσκος Πιπέρης του Ιωάννη και της Μαρίας Βίδου 
& Ελένη Μήτση του Ανδρέα

[1] Σύμφωνα με το παραδοσιακό τελετουργικό, τα παιδιά μέχρι τα 7 τους χρόνια δεν κοινωνούν. Μετά το μυστήριο του Χρίσματος επιτρέπεται. 

[2] Στα κορίτσια το Χρίσμα δίνεται μέχρι τα 12 τους έτη.

Για την μεταφορά: dvidos, 7_2015

Με αυτό το post ξεκινάμε μια τριλογία αποδελτίωσης όλων των Βαπτίσεων που καταγράφηκαν στα νοταριακά έγγραφα του χωριού Βωλάξ.

Στο τέλος του επίσημου κώδικα του χωριού, το Libro Maestro di Vulacus, υπάρχει συρραμμένος ένας προγενέστερος κατάλογος που αποτελούσε το πρώτο Βιβλίο Βαπτίσεων της Βωλάξ ("Libro de' Battsimi"). Ο κατάλογος αυτός, ξεκινάει χρονολογικά από τις 19.12.1749 και φτάνει μέχρι το έτος 1824. Θεωρούμε ότι μαζί με τα αρχεία Χρίσματος, Γάμου και Θανάτων δίνουν σημαντικότατες δημογραφικές πληροφορίες, άμεσες και έμμεσες, για το χωριό, ενώ, διευκολύνουν όσους θέλουν να βρουν στοιχεία για το γενεαλογικό τους δέντρο.

Από το 1715 που η Τήνος παραδόθηκε στους Οθωμανούς, η αλλαγή στο νησί ήταν ριζική: «Η μεν ορθόδοξη κοινότητα, που αισθανόταν τον υψηλό έλεγχο του καθολικού επισκόπου για 500 χρόνια, απέκτησε τώρα τον δικό της ποιμένα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και έτσι βρέθηκε σε ιδιαίτερα ισχυρή θέση. Από την άλλη, η καθολική κοινότητα έζησε την αλλαγή της κυριαρχίας, εκτιθέμενη σε πολλούς εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους με αποτέλεσμα να απομονωθεί.» Αυτός ο απομωνοτισμός, με τις ιδιομορφίες του οδήγησε σε μεγάλες αλλαγές. «Οι καθολικές ενορίες πήραν τότε τη οριστική τους μορφή. Δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο ότι, από τότε και μετά, έχουμε λεπτομερείς περιγραφές των καθολικών ενοριών, καταγραφές εκκλησιών ιδιωτικών και ενοριακών, συντάξεις ενοριακών κτηματολογίων και ενοριακών ληξιαρχικών βιβλίων. Πράγματι, καμιά ενορία (της Τήνου) δεν διαθέτει ενοριακά ληξιαρχικά βιβλία που να ανέρχονται πριν το 1715» [π. Μάρκος Φώσκολος, Ονόματα τ. 19 - Πρακτικά Δ' Ονοματολογικού Συνεδρίου, 2001] Συνεπώς, ο παρακάτω κατάλογος όχι μόνο είναι ο πρώτος με την συγκεκριμένη θεματολογία αλλά, είναι πολύ πιθανόν, να αποτελεί τον πρώτο ουσιαστικό νοταριακό αρχείο από την ίδρυση του οικισμού, τα πρώτα μεσαιωνικά χρόνια! 

Στον συγκεκριμένο κατάλογο κρατάμε την ορθογραφία των εφημέριων της εποχής. Όπου δεν υπάρχουν στοιχεία ή είναι δυσανάγνωστα χρησιμοποιούμε τα αποσιωπητικά μέσα στις αγκίλες. Δυστυχώς στις μητέρες δεν καταγράφεται (πλην ελαχίστων αναφορών) το πατρικό τους όνομα, με αποτέλεσμα να "χάνονται" οικογένειες που έχουν μόνο –ή κυρίως– κορίτσια, ως τέκνα. Στα δύο σημεία που υπάρχουν διακεκομένες γραμμές, είναι γιατί υπάρχει απουσία σελίδων. Δυστυχώς, απουσιάζουν 6-7 σελίδες (σελ. 30-43) που αντιστοιχούν στα έτη 1756-1760, καθώς και άλλες 2 σελίδες που αντιστοιχούν στα έτη 1817-1820. Aν και οι συνολικές εγγραφές είναι 219+4 (=223), σε εμάς φτάνουν μόνο οι 201. Οι σελίδες των ετών 1814-1816 (#186-192) έχουν μεγάλες φθορές και έτσι έχουν χαθεί στοιχεία, ενώ το όνομα του παιδιού στην εγγραφή #198 βρίσκεται σε σελίδα που δεν έχουμε πρόσβαση. Οι εγγραφές-σημειώσεις notta 1 και notta 2 έχουν προστεθεί κάποιους μήνες αργότερα, γιατί τα παιδιά δεν έλαβαν το μυστήριο στο χωριό. Πιθανότερος τόπος τέλεσης η Σμύρνη, λόγω της γνώριμης πορείας των οικογενειών. 

Η πρώτη στήλη είναι η ημερομηνία Βάπτισης, ενώ το σύμβολο της καρδιάς "♥" που εμφανίζεται σε ορισμένες καταγραφές δείχνει την ημερομηνία γέννησης. Μετά το ονόματα των γονέων, υπάρχει (βλ. σύμβολο "#") η αρίθμηση του καταλόγου. Επειδή, συχνά, δεν σημειώνονται με επιστημονικό τρόπο, προσθέτουμε μια νέα αύξουσα αρίθμηση σε όλες τις πληροφορίες που έφτασαν μέχρι σήμερα, μέσα στις τελικές παρενθέσεις. 

Ο πλήρης κατάλογος περιλαμβάνει, ακόμη, τα ονόματα των εφημέριων που τέλεσαν το μυστήριο και την εκκλησία που τελέστηκε το μυστήριο (σχεδόν πάντα είναι η ενορία του χωριού). Στην περίπτωση που κάποια παιδάκια πέθαναν κατά την διάρκεια της γέννας, ο καπελάνος του χωριού έδινε την βάπτιση στην οικία του άτυχου ζευγαριού. Ο κώδικας αυτός τελειώνει με την φράση fine 10.06.1884, χωρίς να μπορούμε να το εξηγήσουμε αφού, βρίσκεται ακριβώς κάτω από εγγραφή που προηγήθηκε κατά 60 χρόνια. Από την άλλη, το Libro Maestro di Vulacus, που συνεχίζει αυτόν τον κατάλογο, τελειώνει το 1900.

19.12.1742 Maria, Ioni Foscarini του Giovani & Miliura Fonso του Ianin #1 (1)
4.10.1742 Marula, Janni Andrioti & Margharita Firio του Janni #2 (2)
16.02.1744 [...], Marco Firio & Margarita Li[...] του Pietro #3 (3)
27.03.1744 [...], Pietro Calumeno & Eleni #4 (4)
16.12.1744 Maria, Marco Vidhale & Erena #5 (5)
7.01.1745 Marula, Matteo Calumeno & [...] #6 (6)
20.03.1746 Erini, Janni Gisi & Maria #7 (7)
20.06.1746 Maria, Giacomo Firio & [...] #8 (8)
30.07.1746 Maria, Zorzi Firio & [...] #9 (9)
11.03.1747 Antonio, Giorgio Piero Cicala & [...] #10 (10)
24.09.1747 Maria, Matteo Calumeno #11 (11)
1.10.1747 Giorgio, Matteo Calumeno του Janni & Margarita #12 (12)
1.10.1748 Marula, Zorzi Firio του Matteo & [...] #13 (13)
25.11.1748 Antonio, Giacomo Firio του Michel & [...] #14 (14)
7.03.1749 Ziani, Matteo Calumeno του Janni & Margarita #15 (15)
12.10;.1749 Maria, Giorgio Cicala' του Piero, από Σκαλάδο & [...] #17 (16)
22.12;.1749 Giorgio, Matteo Giorgio Calumeno & [...] #16 (17)
10.08.1750 Megliura, Giacomo Michele Firio & [...] #18 (18)
2.11.1750 Janni, Marco Michilopo ; & [...] #19 (19)
22.11.1750 Jacobo, Marco Firigo & [...] #20 (20)
16.12.1751 Antonio, Jan[...] Foscarini & Lucia #21 (21)
28.10.1752 Margarita, Giorgio Cicala' του Piero & [...] #22 (22)
23.01.1753 Elizzabetta, Zorzi Firigo του Matteo & [...] #23 (23)
2.05.19753 Giov. Battista, Gaspari Scutari & Maria [...] #24 (24)
25.06.1753 Piero, Giacomo Ferio του Michel & [...] #25 (25)
30.11.1753 Irine, Marco Xinopulo & Marghieta #26 (26)
15.01.1754 Nicolo', Janni Foscarini & Lucia #27 (27)
20.04.1754; Maria, Matteo Calumeno & Agnese #28 (28)
18.04.1756 Maria, Matteo Calumeno & [...] #29 (29)
----------------------------------------
2.11.1760 Giorgi, Zorzi Firigo & Catterina #44 (30)
30.11.1760 Marina, Giorgio Firigo & [...] #45 (31)
23.01.1761 Irene, Giacomo Firigo & [...] #46 (32)
5.03.1761 Maria, Marco Xinopulo του Janni & Marietta #47 (33)
5.07.1761 Tomasina, Matteo Calumeno & [...] #48 (34)
2.02.1762 Giorgio, Janni Foscarini & Lucia #49 (35)
22.03.1763 Janni, Andrea Calumeno & Maria #50 (36)
22.05.1763 Janni, Antonio Xinopulo & Alessandra #51 (37)
31.07.1763 Giorgio, Giorgio Firigo & Catterina #52 (38)
17.01.1764 Agnese, Marco Xenopulo & Marieta #53 (39)
12.02.1764 Marieta, Marco Firigo & [...] #54 (40)
25.02.1764 Margarita, Matteo Calumeno & [...] #55 (41)
27.06.1764 Giovanni, Giorgio Firigo & [...] #56 (42)
15.07.1764 Matteo, Giorgio Cicala' & [...] #57 (43)
9.12.1764 Irene, Antonio Xinopulo & Alessandra #58 (44)
13.02.1765 Andrea, Janni Foscarini & Lucia #59 (45)
4.12.1765 Nicolo', Andrea Calumeno & Marica ♥ 22.11 #60 (46)
27.02.1766 Maria, Matteo Calumeno & [...] #61 (47)
6.04.1766 Margarita, Zorgi Firigo & Catterina #62 (48)
27.07.1766 Margheta, Michele Firigo & Margarita ♥ 18.07 #63 (49)
12.11.1766 Piero, Marco Xinopolo & Marghieta #64 (50)
8.02.1767 Giorgio, Zorzo Firigo & [...] #65 (51)
6.12.1767 Marula, [...] & Maria Giorgio Cicala' #66 (52)
21.02.1768 Agnesa, Giovani Foscarini & Lucia #67 (68)
23.05.1768 Giovanni, Nicolo Calumeno & Maria #68 (54)
16.07.1768 Giovanni, [...], από Κάστρο & [...] #69 (55)
9.09.1768 Giorgio, Marco Firigo & Agnese #75 (56)
2.07.1769 Margarita, Antonio Xinopolo & Alesandra #71 (57)
12.10.1769 Marco, Zorzo Firigo & Catterina #72 (58)
17.10.1769 Nicolo', Marco Xinopolo & Marieta #72 (59)
28.01.1770 Erina, Matteo Calumeno & Lucia #73 (60)
6.07.1770 Michele, Jianni Foscarini & Lucia #74 (61)
6.11.1770 Erena, Andrea Calumeno & Maria #75 (62)
30.11.1770 Agnese, Nicolo Calumeno & Maria #76 (63)
10.05.1771 Antonio, Giorgi Cicala' & Agnesa #77 (64)
24.08.1771 Nicolo, Constantino Zaloni & Elena #78 (65)
15.10.1772 Giovanni, Giorgio Firigo & [;] #79 (66)
28.03.1773 Lucia, Matteo Calumeno & Agnese #80 (67)
7.05.1773 Sabeta, Nicolo' Calumeno & Maria ♥ 7.05 #81 (68)
29.08.1773 Erena, Andrea Calumeno & Maria #82 (69)
28.10.1773 Marieta, Constanti Zaloni & Elena #83 (70)
28.10.1773 Zorzo, Janni Foscarini & Luzia #84 (71)
30.07.1774 Francisca, Francisco [;], από Κουμάρο & Maria #85 (72)
11.01.1775 Marula, Nicolo' Calumeno & Maria #86 (73)
20.01.1775 Zorzo, Giacomo Firigo & Erene #87 (74)
28.10.1775 Maria, Michele Firigo & Margarita ♥ 21.10 #88 (75)
8.09.1777 Maria, Battista Scutari & Erini #89b (76)
8.12.1777 Zorzo, Matteo Firigo & Soffia [σβησμένη εγγραφή, βλ. #90] #89a (77)
23.05.1778 Zorzo, Matteo Firigo & Sofia' #90 (78)
8.07.1778 Giorgio, Michele Firigo & Margarita #91 (79)
16.07.1778 Giorgio, Nicolo' Calumeno & Maria ♥ 13.07; #92 (80)
30.11.1778 Marietta, Piero Firigo & Marula #93 (81)
24.11.1779 Maria, Matteo Firigo & Sofia' ♥ 19.11; #94 (82)
11.09.1780 Marieta, Giacomo Firigo & Erene #95 (83)
5.06.1781 Agnese, Francesco Liriano' ; & Marina #96 (84)
22.07.1781 Marco, Nicolo' Foscarini & Maria #97 (85)
17.06.1782 Nicola, Matteo Firigo & Sofia' ♥ 15.06; #98 (86)
2.08.1782 Nicoleta, Michele Firigo & Margarita #99 (87)
13.10.1782 Giovanni, Nicolo' Foscarini & Maria #100 (88)
2.03.1783 Agnese, Piero Firigo & Marula #101 (89)
4.10.1783 Agnese, Matteo Firigo & Sofia #102 (90)
14.05.1784 Allexandra, Giacomo Foscarini & Elena #103 (91)
8.09.1784 Giuseppe, Piero Firigo & Maria #104 (92)
4.10.1784 Maria, Giacomo Firigo & Erene #105 (93)
20.07.1785 Marco, Nicolo' Foscarini & Maria του Marco Firigo #106 (94)
10.09.1785 Elena, Ianni Raghia' & Margarita Calumeno #107 (95)
28.08.1786 Agnese, Matteo Firigo & Sofia #108 (96)
28.08.1786 Agnese, Piero Firigo & Marula #109 (97)
28.08.1786 Zanneta, [ioanni] Battista Scutari & Erene #110 (98)
5.08.1787 Giovanni, Piero Firigo & Maria #111 (99)
20.10.1787 Giorgio, Piero Giodas (;) & Agnese #112 (100)
14.12.1787 Margarita, Giacomo Foscarini & Elena #113 (101)
[..].03.1788 Maria, Michele Firigo & Margarita #114 (102) 
3.03.1788 Giovanni, Matteo Firigo & Sofia' #115 (103)
13.10.1788 Agnese, Giacomo Firigo & Irene #116 (104)
13.10.1788 Marina, Ioanni Batista Scutari & Irene #117 (105)
1.11.1788 Giorgio, Piero Firigo & Maria #118 (106)
7.11.1788 Andrea, Giovanni Calumeno & Isabeta #119 (107)
4.01.1789 Pietro, Nicola Foscarini & Maria #120 (108)
25.[..].1789 Giorgio, Piero Firigo & Maria #121 (109)
1.01.1790 Sori ;, Matteo Firigo & Sufia #122 (110)
1.01.1790 Miliura, Piero Giodas & Agnese #123 (111)
31.01.1790 Anesa, Giacomo Firigo & Erene #nt.1 (112)
10.04.1791 Nicolo', Giovanni Calumeno & Elisabeta #124 (113)
13.06.1791 Marco, Matteo Firigo του Zorzi & Sofia #125 (114)
27.11.1791 Marco, Giovanni Cicala' & Agnesa #126 (115)
4.12.1791 Giorgio, Giovanni Firigo & Maria #127 (116)
29.01.1792 Marco, Nicolo' Foscarini & Maria #128a (117)
29.01.1792 Agnesa, Nicolo' Foscarini & Maria (δίδυμα) #128b (118)
21.02.1790 Loxandra, Giacomo Foscarini & Eleni #nt.2 (119)
25.03.1792 Antonio, Petro Firigo & Maria #129 (120)
12.10.1792 Matteo, Zorzo Foscarini & Lucia #130 (121)
24.10.1792 Matteo, Bartolomeo Calumeno & Francesca #131 (122)
30.12.1792 Giovanni, Giacomo Firigo & Erini #132 (123)
16.01.1793 Giorgio, Nicolo' Foscarini & Maria #133 (124)
6.02.1793 Fransisco, Giovanni Calumeno & Erini #134 (125)
20.07.1794 Maria, Jani Calumeno & Ellisabeta #135 (126)
17.01.1795 Francesco, [;] & Marina του Zorzo ; #136 (127)
5.07.1795 Marco, Ianni Firigo του Zorzo & Maria #137 (128)
10.08.1795 Giacomo, Pe'ro Firigo του Zorzo & Marica #138 (129)
25.08.1795 Marieta, Piero Gioda & Anesa #139 (130)
20.09.1795 Ianni, Giacomo Firigo & Erina #140 (131)
29.09.1795 Anesa, Bartolomeo Calumeno & Maria #141 (132)
16.01.1796 E[lisab]eta, Nicolo' Foscarini & Maria #142 (133)
17.01.1796 Antonio, Giacomo Foscarini & Elena #143 (134)
17.07.1796 Margarita, Giorgi Foscarini & [...] #144 (135)
25.08.1796 Aneza, Antonio Sicala & Erini #145 (136)
23.01.1797 Matteo, Pietro Cicala & [...] #146 (137)
10.05.1797 Giov. Battista, Giovanni Calumeno & Maria #147 (138)
28.12.1797 Margarita, Bartolomeo Calumeno & Maria #148 (139)
18.03.1798 Giorgio, Antonis Cicala' & Irene #149 (140)
14.10.1798 Giorgio*, Pietro Firigo & Maria #150 (141)
12.10.1798 Irene, Giorgio Calumeno & Maria ♥ 7.10 #151 (142)
30.01.1799 Agnese, Giorgio Foscarini & Lucia #152 (143)
21.02.1799 Ellena, Giacomo Foscarini & Ellena #153 (144)
23.03.1799 Matteo, Petro Cicala' & Agnese #154 (145)
9.06.1799 Francesco, Giacomo Firigo & Irini #155 (146)
1.01.1800 Fransesco, Giovanni Firigo & Maria #156 (147)
9.03.1800 Matteo, Bartolomeo Calumeno & Marghieta #157 (148)
8.10.1800 Giovanni, Michele Foscarini & Marietta #158 (149)
15.03.1801 Luzia, Ianni Firigo & Marieta #159 (150)
13.10.1801 Maria, Pero Firigo & Maria #160 (151)
3.05.1802 Andrea, Giovanni Firigo & Marieta #161 (152)
3.05.1802 Irene, Bartolomeo Calumeno & Marieta #162 (153)
3.05.1804 Giorgio, Piero Firigo & Marieta #163 (154)
21.12.1804 Marina, Bartolomeo Calumeno & Marieta #164 (155)
26.01.1805 Margarita, Giorgio Calumeno & Maria ♥ 26.01 ; #165 (156)
24.08.1805 Catterina, Giovanni Firigo & Marieta #166 (157)
24.11.1805 Ignazio, Zorzo Foscarini & Lucia #178 (158)
5.12.1805 Maria*, Battista Scutari & Ma[..]ie του Giovanni Calumeno #168 (159)
28.08.1806 Elena, Giorgio Vido & Alessandra ♥ 23.08 ; #169 (160)
17.12.1808 Giov. Battista, Antonio Firigo του Piero & Aneta #171 (161)
25.12.1808 Maria, Giorgio Vido & Alessandra #165 (156) #170 (162)
1.03.1810 Nicolo', Giovanni Firigo & Maria #165 (156) #172 (163)
1.04.1810 Michele, Giogio Psomopulo & Maria #173 (164)
21.06.1810 Lorenzzo, Giovanni Firigo & Marieta #174 (165)
25.03.1811 Maria, Bartolomeo Calumeno & Marieta #175 (166)
31.03.1811 Margarita, Giorgio Vido & Alessandra #176 (167)
6.08.1811 Marula, Giorgio Foscarini & Lucia #177 (168)
12.01.1812 Giacomo, Pietro Firigo & Marieta #178 (169)
7.03.1812 Nicolo', Giorgio Calumeno & Maria #179 (170)
13.09.1812 Nicolo', Pietro Foscarini & Elena #180 (171)
21.02.1813 Sofia, Nicolo' Firigo & Miliura #181 (172)
16.02.1814 Elena, Zorzio Foscarini & Lucia #181 (173)
6.03.1814 Catterina, Petro Firigo & Marie #182 (174)
8.03.1814 Giacomo, Giorgio Firigo & Elena #183 (175)
8.05.1814 Giacomo, Giorgio Laca' & Alesandra #184 (176)
24.08.1814 Giorgio, Ianni Foscarini & Agnese #185 (177)
29.09.1814 [...], Gio[...] & Mariana #186 (178)
2.03.1815 [...], Z[...] Sofiano', από Ποταμιά & Anneta #187 (179)
4.03.1815 Lucia, Giov. Firigo & Marieta #188 (180)
15.03.1815 Giov. Battista, Nicolo' Calumeno & Maria #189 (181)
29.03.1815 Agnese, Nicolo Firigo & Miliura #190 (182)
15.06.1815 Tomasina, Bartolomeo [Calumeno ;] & Maria #191 (183)
19.04.1816 Agneza, [Nicolo] Firigo & Miliura #192 (184)
21.04.1816 Maria, Antonio Foscarini & Erene #193 (185)
5.06.1816 Marula, Zorzo Firigo & Elena Daveroni ♥ 30.05 #194 (186)
12.09.1816 Maria, Giovanni Firigo & Maria #198 (187)
30.09.1816 Giovanni, Giorgio Vido & Alessandra ♥ 27.09 #196 (188)
6.01.1817 Matteo, Giorgio Firigo & Lucia #197 (189)
16.06.1817 Giovanni, Nicolo' Calumeno & Maria #198 (190)
----------------------------------------
10.02.1820 Μaria, Giorgio Firigo & Lucia #209 (191)
26.03.1820 Marieta, Nicolo' Firigo & Miliura #210 (192)
1.04.1820 Maria*, Matteo Foscarini & Marietta #211 (193)
19.04.1820 Catterina, Pietro Firigo & Marieta #212 (194)
30.04.1820 Lucia, Marco Firigo & Agnesa #213 (195)
4.01.1821 Francesca, Calinico του Zorzo [...] #214 (196)
21.01.1822 Marina, Antonio Foscarini & Irene #215 (197)
9.06.1822 Elisabetta, Nicolo' Calumeno & Maria #216 (198)
7.07.1822 Giovanni, Pero Firigo & Marieta #217 (199)
25.08.1822 Sofia, Giorgio Firigo & Lucia #218 (200)
21.01.1824 Ignazio, Marco Firigo & Agneza #219 (201)

* Πέθαναν στην γέννα.

Για την μεταφορά: dvidos, 7_2015

Tρία είναι τα βασικά βιβλία που καταγράφουν τις βαπτίσεις του χωριού Βωλάξ και που αρχίζουν από το σωτήριο έτος 1742. Σε αυτό το άρθρο, αποδελτιώνουμε το δεύτερο βιβλίο που ενώνει την χρονική περίοδο από την Ελληνική Επανάσταση μέχρι και την πρώτη μέρα του 20ού αιώνα.

Ο όγδοος Καθολικός Επίσκοπος Τήνου και Μυκόνου (της νεότερης περιόδου, από το 1715 μέχρι σήμερα) ήταν ο Σεβασμιότατος ("Μονσίνιορ") Φραγκίσκος Β' Ζαλώνης. Ένας φωτισμένος, άξιος και δραστήριος ιεράρχης. Από την χειροτονία του, το 1842, μέχρι και την διαδοχή του, το 1866, δεν έπαψε να δουλεύει για την αναμόρφωση της Καθολικής Εκκλησίας δίνοντας ο ίδιος το καλό παράδειγμα: Το 1862, είναι αυτός, που σε συνεννόηση με την Μαρία-Άννα Ληβς (Αγγλίδα στην καταγωγή, που είχε μεταστραφεί στην Καθολική Εκκλησία, με το όνομα Ιγνατία, από την Αγγλικανική, στην οποία ανήκαν οι γονείς της) ενθαρρύνει το πρώτο κοινόβιο των Ουρσουλινών Μοναχών, παραχωρώντας το πατρικό του σπίτι στα Λουτρά για τον σκοπό αυτό. Η ανοικοδόμηση της μονής που ξεκίνησε τον επόμενο χρόνο (1863) είχε σαν πρώτο έτοιμο πυρήνα τον χώρο του Επισκόπου.

Ο ίδιος, πολύ πιο πριν, ενθαρρύνει τα καθολικά χωριά να αναβαθμίσουν τους χώρους τους. Η τότε ενορία της Βωλάξ ξεκινάει καινούργιο βιβλίο εκκλησιαστικών καταγραφών και αποκτά το νέο μεγάλο καμπαναριό της (1851) –φαίνεται στην γνωστή καρτ ποστάλ του Κρικελή– που, δυστυχώς, γκρεμίστηκε μαζί με την εκκλησία, την πρώτη δεκαετία του 1900. 

Ο εκκλησιαστικός αυτός κώδικας, το Libro Maestro του χωριού, ξεκίνησε να γράφεται το 1849. Ο βασικός κορμός του βιβλίου είναι 150 σελίδες. Στο τέλος του βιβλίου, συνενώθηκε με κλωστή το ίδιο έτος, ο προγενέστερος κατάλογος (έχει άλλο χρώμα και άλλη ποιότητα χαρτιού). Οι σελίδες αυτές αποτελούν το προηγούμενο βιβλίο βαπτίσεων του χωριού που ξεκινάει χρονολογικά από τις 19.12.1742 –έναν αιώνα πιο πριν– και οι σελίδες του τελειώνουν στην 219η εγγραφή, το 1824. Επειδή η διάσταση των σελίδων του επόμενου βιβλίου βαπτίσεων (από το 1824 και μετά) ήταν διαφορετική, καθαρογράφηκαν καλλιγραφικά από την αρχή, όλες οι προηγούμενες ενδιάμεσες εγγραφές #220-299 (1824-1849) ώστε το βιβλίο να μπορεί να πεταχτεί. Από εκεί, προκύπτει ότι το Libro Maestro δημιουργήθηκε πριν τις 29.06.1849, οπότε ξεκίνησαν οι νέες εγγραφές βαπτίσεων.

Τις βαπτίσεις αυτές (#220-538) τις αποδελτιώνουμε παρακάτω. Τουλάχιστον 233(!) άνθρωποι γεννιούνται και βαπτίζονται μέσα σε διάρκεια 76 χρόνων στην Βωλάξ, με μέσο όρο τα 3 παιδιά τον χρόνο. [2] Κρατάμε τα λατινικά γράμματα και την ορθογραφία (διαφοροποιείται μερικές φορές στο ίδιο πρόσωπο, αφού η καταγραφή του γινόταν από διαφορετικό ιερέα), την αύξουσα σειρά αριθμού εγγραφών (η δεύτερη στήλη είναι η δική μας αρίθμηση) και τις ημερομηνίες βαπτίσεων. Υπάρχουν παραλλαγές σε πολλά επώνυμα στο σύνολο των καταλόγων (π.χ. Xenopoulos, Xenopulus, Xenopullo, Xenopulo, Xinopolo, Xinopuli κ.α.) αλλά αξίζει, τουλάχιστον τα παλιά χρόνια, να τα αφήσουμε στα λατινικά. Στον τρίτο κατάλογο της σειράς (από το 1900) θα τα μεταφέρουμε στην ελληνική σημερινή τους απόδοση. Για τα κύρια ονόματα και τις μικροπαραλλαγές τους δείτε εδώ. Όπου υπάρχουν αποσιωπικά "..." σημαίνει ότι δεν αναφέρονται τα στοιχεία (γενικά δεν βρίσκεται συχνά το πατρικό όνομα της μητέρας)• άν τα αποσιωπικά είναι μέσα σε αγκύλη "[...]" σημαίνει ότι δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς τι γράφει• όπου υπάρχει ερωτηματικό σημαίνει ότι δεν είναι τόσο ξεκάθαρο αυτό που διαβάζουμε που μας αφήνει ένα περιθώριο ερωτήματος.

Εκείνα τα χρόνια, το βάπτισμα γινόταν την ίδια ημέρα (ή το πολύ μια-δύο μέρες μετά την γέννηση –οπότε συμπληρώνεται δίπλα με μια καρδούλα) ως άμεσο συμβόλο εξαγνισμού που σηματοδοτεί την εισαγωγή του πιστού στο σώμα της Εκκλησίας (Νηπιοβαπτισμός). [1] Δεν αποδίδουμε, για να μην επιβαρύνουμε τον κατάλογο, τον ιερέα του μυστηρίου, τον ναό της τέλεσης (που τις περισσότερες φορές είναι η παλιά ενορία του χωριού) και τους αναδόχους του παιδιού. Να προσθέσουμε ότι το σταυρουδάκι δείχνει την ημερομηνία θανάτου. Κάτι ακόμη: στην εγγραφή 296, γνωρίζουμε ότι είναι το μόνο διπλό όνομα στο οποίο επικρατεί το δεύτερο πρόσθεμα (Alessandra αντί του Anna). Ξεκινάμε:

Tα στοιχεία που έλειπαν

To καλοκαίρι του 2013, νέα στοιχεία για τις βαπτίσεις του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα ήρθαν στο φως, για να ολοκληρώσουν την έρευνα με τα μέχρι σήμερα γνωστά στοιχεία. Συγκεκριμένα:

305 16.12.1849 Μaria-Migliura (Antonio Firigo & Irene)
       νονοί: Zaccaria Vidale (από Λουτρά) + Μarulla του Giorgio Davirone (Στενή)

306 7.01.1850 Elena (Giacomo Vido & Maria)
      νονοί: Matteo Sicila' ("Lioda") + Elena του Matteo Foscarini

307 18.04.1851 Rosa (Francesco Salloni & Catterina)
      νονοί: Matteo του Giov. Firigo + Maria του Giov. Calumeno

308 28.06.1851 Maria (Andrea Ferigo & Lucia) ♥ 25.06
      νονοί: Giuseppe του Giovanni Ferigo + Elena του Matteo Foscarini

309 24.08.1851 Maria (Giacomo Foscarini + Irena)
      νονοί: Giovanni Calomeno (Κουμάρος) + Catterina του Franco Saloni

310 ..... Marco (Ignatio Ferigo + Sofia)
      νονοί: Giacomo Ferigo ("opia Lioda") + Agnese του Andrea Ferigo

311 4.11.1851 Ιrene (Giovanni Calumeno & Maria)
      νονοί: Ignazio Filipuzo (Κουμάρος) + Sofi Vido

312 31.12.1851 Giovanni (Georgio Firigo + Soffia) † 21.12.1925
      νονοί: Michele Vido + Agnese Firigo 

313 4.07.1852 Lucia (Giovanni Vido + Soffia)
      νονοί: Costantino Gisi + Lucia του Andrea Firigo "Magera"

314 1.12.1852 Elena (Giacomo Firigo & Cattina)
      νονοί: Antonio Firigo + Giac. Pipero (Στενή)

315 13.03.1853 Petro της Αgnesa Firigo (δεν γίνεται αναφορά στον πατέρα)
      (δεν γίνεται κάποια αναφορά στους νονούς)

507 12.02.1888 Ιoann. Petr. Joseph (Antonio Pepperi & Sophia) ♥ 8.02
      νονοί: Nicolaus Callumenus + Marietta Ioan. Fyrigu

508 26.04.1888 Lucia (Ioanne & Marietta Firigu) ♥ 22.04
      νονοί: Ioannes Fyrigos + Catarina A. xenopulo

509 4.05.1888 Anna Maria (Ioanne & Alexandra Fyrigo) ♥ 29.04
      νονοί: Georgius A. Xenopullus + Agnetis N. Callumenu

510 17.05.1888 Mattheus (Ioanne & Sophia Fyrigu)
      νονοί: Nicolaus Callumenos + Agnes G. Sighala (Κουμάρος)

511 25.11.1888 Αloisia' (Georgii & Marian Vido)
      νονοί: Goffredus Dicas (;) (Kώμη) + G. Zalloni

512 31.01.1889 Maria (Georgii & Lucia Vido)
      νονοί: Catharina Ant. Xenopulo + ...

513 30.03.1889 Ioannes (Antonio & Lucia Fyrigu) ♥ 27.03
      νονοί: Georgeus A. Xenopullus + Mariana G. Vido

514 12.08.1889 Andreas (Georgio & Erena Vido) ♥ 8.08
      νονοί: Georgius Psaltis (Σκαλάδος) + [...]ria' Geor. Fonzi (Κώμη)

515 23.09.1889 Εmmanuel Franciscus (Zacobi & Maria Zalloni) † 23.10.1955
      νονοί: Antonius J. Sigala

[1] Ένα σημαντικό ζήτημα που προκάλεσε διχογνωμία κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, ήταν ο νηπιοβαπτισμός. Ο Ειρηναίος, περί το 185 μ.Χ., αναφέρεται ασαφώς για πρώτη φορά στο ζήτημα αυτό. Ο Τερτυλλιανός αποδοκίμαζε την πρακτική του βαπτίσματος νηπίων και προάσπισε την άποψη ότι θα έπρεπε να ενηλικιωθούν πρώτα: «Fiant Christiani cum Christum nosse potuerint», δηλαδή «ας γίνονται Χριστιανοί [δηλ. να βαφτίζονται] τα παιδιά όταν είναι πλέον σε θέση να γνωρίσουν τον Χριστό». Αντιθέτως, ο Κυπριανός, είχε την άποψη ότι «όλες οι αμαρτίες εξαλείφονται με το βάφτισμα», θεωρούσε και τα νήπια ανεξαιρέτως θα έπρεπε να βαφτίζονται, ενώ, ο Ωριγένης θεωρούσε το νηπιοβαπτισμό αποστολική παράδοση. Από τον 3ο αιώνα η εκκλησία άρχισε να καθιερώνει το νηπιοβαπτισμό. Εντούτοις, δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία υπέρ αυτού πριν από τον 3ο αιώνα, ενώ, είναι προφανές ότι όλες οι αρχαίες βαπτιστήριες λειτουργίες αφορούσαν το βάφτισμα ενηλίκων. Ως τον 6ο αιώνα, το αργότερο, καθιερώθηκε ευρύτερα το βάπτισμα νηπίων, καθώς και η υποχρέωση ότι το νήπιο θα ακολουθούσε την πίστη, καθώς ένας ενήλικος Χριστιανός, ο λεγόμενος «ανάδοχος», αναλάμβανε εν ονόματι του νηπίου την υποχρέωση να ακολουθήσει ως ενήλικος την χριστιανική πίστη και προσωποποιούσε την ευθύνη του όλου σώματος της τοπικής εκκλησίας για την ορθή κατήχηση του νέου μέλους της. Το έθιμο του νηπιοβαπτισμού σύντομα μετά τη γέννηση του νηπίου διαδόθηκε ευρύτερα κατά τον 10ο και 11ο αιώνα και έγινε γενικότερα αποδεκτό κατά τον 130 και 140 αιώνα. Από τον 6ο αιώνα, ο Ιουστινιανός Α', όριζε δια νόμου ότι «όλα τα μικρά παιδιά πρέπει να δέχονται το σωτήριο βάπτισμα αμέσως και χωρίς καμία αναβολή». [el.wikipedia.org]Στους κώδικες της Βωλάξ οι ανάδοχοι (padrini) ήταν πάντα δύο, ένας άντρας και μια γυναίκα, οι οποίοι είχαν και την λογική των μαρτύρων (fuerunt) του τελετουργικού αυτού μυστηρίου. Σε αντίθεση με την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν τελείται ταυτόχρονα με τη βάπτιση και το μυστήριο του χρίσματος (confirmatione), αλλά αρκετά χρόνια αργότερα, συνήθως σε ηλικία 7-14 ετών.Τις περισσότερες φορές το χρίσμα δινόταν στην Ξυνάρα, ώστε να πραγματοποιηθεί από Επίσκοπο ή δινόταν ομαδικά σε παιδιά αυτής της ηλικίας, αν υπήρχε κάποια ποιμαντορική επίσκεψη επισκόπου στα καθολικά χωριά (όπως, για παράδειγμα, συνέβει τον Φεβρουάριο του 1642).

[2] Δυστυχώς, δεν έχουμε στην διάθεσή μας τα στοιχεία #305-315 (1850-'52) του Libro Maestro. Θα προσπαθήσουμε στο μέλλον να τα βρούμε και να τα προσθέσουμε.

επικαιροποίηση: 19.06.2013
Για την μεταφορά: dvidos, 7_2015