θεμέλια

Σήμερα τις περισσότερες φορές που χτίζουμε ένα σπίτι, επιλέγουμε τον προσανατολισμό του ανάλογα με τη θέα που έχει, επιλέγουμε την τοποθεσία με βάση το πόσο κοντά βρίσκεται στη εργασία μας, για το αν βρίσκεται σε αναβαθμισμένη περιοχή... Τις παλαιότερες εποχές οι άνθρωποι δεν είχαν αυτές τις πολυτέλειες και έχτιζαν όπου μπορούσαν. Στο Monsanto, οι πέτρες έγιναν σπίτια και κάστρα που προστάτευσαν τους ανθρώπους και εκείνοι, με την σειρά τους, προστάτευσαν την αρχιτεκτονική κληρονομιά τους...

O βράχος αυτός δεν είναι από το χωριό μας, βρίσκεται στην Πορτογαλία... Νοτιοανατολικά της Serra da Estrela (Οροσειρά του Αστεριού) –της υψηλότερης οροσειράς της ηπειρωτικής Πορτογαλίας– στα διοικητικά όρια της Idanha-a-Nova, είναι χτισμένο στην πλαγιά του βουνού το μαγευτικό χωριό που το λένε Monsanto. Το χωριό έχει κτισθεί ανάμεσα στα βράχια, με τα σπίτια να πιέζονται από τους γιγαντιαίους ογκόλιθους και τα μικροσκοπικά δρομάκια να έχουν σκαλιστεί κυριολεκτικά επάνω στους βράχινους όγκους.

Το Monsanto –σε αντίθεση με το δικό μας χωριό– δεν έχει αλλάξει εδώ και αιώνες και οι μελέτες των γεωλόγων δείχνουν ότι τα πετρώματα της περιοχής έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με τον γρανίτη της Βωλάξ. Η ιστορία του χωριού και το κάστρο του ανάγονται πίσω στο 1174 και, ήδη από το 1938, ψηφίστηκε ως «το πιο Πορτογαλικό χωριό στην Πορτογαλία» σε έναν εθνικό διαγωνισμό. Η δύσκολη πρόσβαση σ' αυτό και οι συνθήκες του «κλειστού περιβάλλοντος» οδήγησε σε ελάχιστες αλλαγές, με αποτέλεσμα να αποτελεί σήμερα ένα ζωντανό μουσείο.

Δεν θα φτάσετε εύκολα στο μέρος αυτό, αλλά η ατμόσφαιρα και η εντυπωσιακή θέα που θα συναντήσετε αν το προσπαθήσετε δείχνει να αξίζει! Δείτε και μόνοι σας!

Το δικό μας χωριό δείχνει ότι έχει κοντινά χαρακτηριστικά με το Monsanto. Έχουμε και εμείς οικήματα «απλού δομικού αισθήματος και ευφυούς εξοικονομήσεως αναγκών» που, δυστυχώς, ο συνεχής εξωραϊσμός τους, για να μην δείχνουν «πρωτόγονα»(πόσες ενοχές δεν δημιούργησαν οι κάτοικοι των πόλεων στους κατοίκους των χωριών τα μεταπολεμικά χρόνια στην Ελλάδα...), η ανάγκη να μεγαλώσουν οι χώροι με συνεχείς διαμορφώσεις, οι συνεχείς επεμβάσεις και προσθήκες, έκαναν την Βωλάξ να μοιάζει όπως όλα τα υπόλοιπα χωριά των Κυκλάδων, χάνοντας την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της.

Συμφωνώ με τον Ηλία Μπαζίνα. Οι άνθρωποι που γεννήθηκαν λίγο πριν και λίγο μετά από τον Πόλεμο, προσπαθούσαν να πάρουν προαγωγή και να γίνουν πρωτευουσιάνοι. Ντρεπόντουσαν που οι γονείς τους ήταν γεωργοί, κτηνοτρόφοι ή τεχνίτες. Έφυγαν από το χωριό και πήγαν στην πρωτεύουσα και το εξωτερικό κρύβοντας την ντοπιολαλιά τους, την ιδιαίτερη προφορά τους και ότι από την οικογενειακή τους ιστορία θεωρούσαν ως μειωτικό. Φοβόντουσαν να πουν ότι οι παππούδες μας δεν είχαν χρήματα, τη στιγμή που το 50% των Ελλήνων, εκείνα τα χρόνια, ήταν φτωχοί –και άλλο ένα 45% ήταν λιγότερο φτωχοί. 

Ως ιδιαίτερα μειωτικό εθεωρείτο το να μην είχες προγόνους δικαστικούς, συμβολαιογράφους, εκπαιδευτικούς και άλλους γραμματιζούμενους (ένα ευυπόληπτο επάγγελμα στην οικογένεια καταξίωνε και ξέπλενε τα πάντα!). Ντρεπόντουσαν, ακόμη, για ενέργειες που επέσυραν διώξεις. Κανείς δεν αναφερόταν σε παππούδες ζωοκλέφτες, σε θείους μπεκρήδες –το αλκοολικοί είναι μεταγενέστερος όρος– ή σε ρέμπελους φίλους... Άσχετα αν όλα αυτά αποτελούσαν μια σπάνια εξαίρεση. Φοβόντουσαν να μιλήσουν για τους κατσιρμάδες [λαθρεμπόριο] στην Κολυμπήθρα, για τα παράνομα ρακεζιά και για τα τριμπόνια που τα έσπαγαν οι χωροφύλακες. Είχαν ενοχές επειδή το κράτος δεν τους είχε φτιάξει δρόμους και δεν είχε φέρει τον ηλεκτρισμό στο σπίτι τους• επειδή έφερναν το νερό από το πηγάδι και τα σπίτια δεν είχαν εσωτερική τουαλέτα. Φοβόντουσαν να πούνε ότι η καταγωγή τους ήταν από ένα χωριό που το λένε Βωλάξ... συνέχεια...