καρύδας

Η Μαρία είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος, μια σπάνια προσωπικότητα —είναι μια βασανισμένη κοπέλα. Γράφουμε σε παρόντα χρόνο γιατί είναι πολύ δύσκολο να πιστέψουμε ότι το μέλος της οικογένειάς μας δεν είναι πλέον μαζί μας (ακόμη και αν θα είναι πάντα στην καρδιά μας).

Η Μαρία δεν ήταν μόνο η κόρη του Αντώνη και της Τερέζας, ήταν και δικιά μας κόρη. Δεν ήταν μόνο η αδελφή του Βάκη, ήταν και δικιά μας αδελφή. Η Μαρία ήταν η φιλενάδα μας. Η Μαρία —Μαριόγκο για τους δικούς της— ΕΙΝΑΙ ο δικός μας άνθρωπος. Και η είδηση της ξαφνικής απώλειας μας προκάλεσε βαθιά θλίψη.

Μην ξεχάσετε αυτό το μοναδικό πλάσμα. Το κορίτσι μας δεν αντικαθίσταται. Ανάψτε ένα κεράκι, φροντίστε το καντήλι της, αφήστε ένα λουλούδι στο μνήμα της, βρείτε τα σωστά λόγια για να συμπαρασταθείτε, προσευχηθείτε να ηρεμήσει η ψυχή της.

Ας μείνουμε ενωμένοι. Πρέπει.

Ο κόσμος θα είναι χειρότερος από δω και πέρα.

Κατά την διάρκεια μιας γλυκιάς βραδιάς του Ιουνίου, ανάμεσα στους γλυκούς ήχους της μουσικής που έπαιζε στην πλατεία του χωριού και στους φίλους που μαζεύτηκαν για να διασκεδάσουν, ξεκίνησαν οι βραβεύσεις ανθρώπων που βοήθησαν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, στην ανάδειξη του χωρίου μας.

Οι πρώτες τιμητικές πλακέτες δόθηκαν στους:
Αντώνη και Τερέζα Φιλιππούση και
Αντώνη Σιγάλα.

θα ακολουθήσει η βράβευση και άλλων υπέροχων ανθρώπων που, μέσα σε όλες τις ασχολίες τους, έβρισκαν και βρίσκουν χρόνο για να προσφέρουν στο χωριό μας και έχουν καταφέρει να μην "σβήσει".

Δυστυχώς δεν μπορούμε να τους βραβεύσουμε όλους.

Πολλοί μας έχουν "αφήσει".

Εμείς όμως δεν τους ξεχνάμε και τους ευχαριστούμε για όσα έχουν προσφέρει...

Λίγα λόγια για το όμορφο εκκλησάκι που βρίσκουμε στο δρόμο για την Παναγία Kαλαμάν.

Ξωκλήσι που βρίσκεται στην οµώνυµη θέση και εορτάζει στις 17 Iουλίου, της Aγίας Mαρίνας. Πολύ µικρό µονόκλιτο οικοδόµηµα, επιµήκες, επιπεδόστεγο, χωρίς κωδωνοστάσιο. Ο προσανατολισµός του ναΐσκου είναι κατά το σύνηθες, ανατολικός. O φωτισµός και ο αερισµός του επιτυγχάνεται από την είσοδο και ένα µικρό παραθυράκι που βρίσκεται δεξιά του βήµατος.
 
Tο έτος ανοικοδόµησης του υπάρχοντος ναΐσκου παραµένει άγνωστο. Eνδείξεις πάντως οδηγούν στο συµπέρασµα ότι κτίστηκε τον 18ο αιώνα. Tο χωράφι ανήκε σε κάποια Mαρίνα, σύζυγος Φυρίγου, ο οποίος έμεινε σχετικά σύντομα χήρος.

Για να φτάσει κανείς στην Παναγία της Kαλαµάν, με βάση τη φυσική χάραξη του παλιού µονοπατιού, έπρεπε να περάσει πρώτα από το µικρό αυτό ξωκλήσι. Tο όνοµα της εκκλησίας υπάρχει στον Hofmann (1756) και σε όλους τους µετέπειτα
Kαταλόγους (1783, 1798, 1849, 1856) πλην του 1974, όπου απουσιάζει εκ παραδροµής. Δυστυχώς η Kαθολική Eκκλησία δεν έχει αποκαταστήσει αυτή την παράληψη.

Tο εξωκλήσι ήταν σε κακή κατάσταση τη δεκαετία του ’70 αλλά η µαζική άφιξη πιστών και φίλων στο πανηγύρι της Kαλαµάν είχε παράπλευρα γι αυτό οφέλη. Aσβεστώθηκε πολλές φορές την περίοδο του Πάσχα, τοποθετήθηκε µικρό καντήλι, και τη δεκαετία του ’90 τοποθετήθηκε ξύλινη πόρτα, προσφορά του Nάσου Bίδου.

Mέσα από το Bιβλίο Kληροδοτηµάτων του χωριού (Libro per Ordine) έχουν καταγραφεί διάφορες µικροεργασίες που έγιναν στο ξωκλήσι τα παλιά χρόνια. Για παράδειγµα, το 1854, µαζί µε τις εκτεταµένες εργασίες που έγιναν στην Άγια Βενεράντα επί επιτρόπου Ιακώβου Βίδου, αλλάχτηκε η πόρτα της Aγίας Mαρίνας και µπήκε νέα κλειδαριά.

23 χρόνια αργότερα (Nοέµβριος 1877) η κλειδαριά αλλάζει ξανά γιατί ο χειμώνας είναι βαρύς. O ενοριακός κάβος σηµειώνει: «έδωσα δια την κλειδαριά της Αγ. Μαρίνας 2,40 δραχµές».
 
Tον χειµώνα του 1992 ο θεόρατος αιωνόβιος βέλανος έξω από το εκκλησάκι –σήµα κατατεθέν της εκκλησίας– έσπασε από την δύναµη του ανέµου µειώνοντας αρκετά την οµορφιά της περιοχής. O βέλανος αυτός αποτελούσε σταθµό ξεκούρασης για τις γυναίκες του χωριού που έπλεναν τα ρούχα στο παρακάτω ποταµάκι (δεκαετία του '20-'30) αλλά και στα παιδιά που µετέφεραν τροφές, νερό, κουβέρτες κ.α. στο πανηγύρι της Καλαµάν (δεκαετία του '80).

Aπό τα έργα κατασκευής της εκκλησιαστικής περιβόλου (31.03.2010)

O δραστήριος επίτροπος Αντώνης Φιλιππούσης –µε τη στήριξη του εφηµέριου π. Pόκκου Ψάλτη– βοήθησε την Aγία Mαρίνα στην νέα χιλιετία. Tο 2005 αποκτήθηκαν και τοποθετήθηκαν πάγκοι µέσα στο ναό, για πρώτη φορά στην ιστορία του. Tο 2009 τοποθετήθηκαν σωληνώσεις µεσαίας διατοµής για παροχή νερού, µε απόληξη βρύσης. Σηµαντική ήταν και η δηµιουργία µικρής περιβόλου µε καθίσµατα µπροστά από τον ναό. H εφηµερίδα Τηνιακά Μηνύµατα (φ.319, Iανουάριος 2010) αναφέρθηκε στα έργα: «Το ενοριακό Συµβούλιο ανακαίνισε το γραφικό εξωκλήσι της Αγ. Μαρίνας, στην περιοχή "Καλαµάν" (σ.σ. λάθος). Έγινε πλακόστρωση του ναού και ευρύχωρη παραδοσιακή αυλή».

H εκκλησία μετά το εξωτερικό της φρεσκάρισμα (Kαλοκαίρι 2015)

Φαίνεται πως για κάθε τι καλό πρέπει να γίνει και κάτι λάθος... Tο συγκεκριμένο έργο διέκοψε την υπεραιωνόβια πορεία του παλιού µονοπατιού προς την Kαλαµάν, ενώ οι παλιοί πάγκοι της Παναγίας Kαλαμάν αποθετήθηκαν πίσω από το συγκεκριμένο ξωκλήσι, παρουσιάζοντας πολύ άσχηµη εικόνα για αρκετά χρόνια.

Eναπολείμματα στο πίσω μέρος της Aγίας Mαρίνας... (Kαλοκαίρι 2011)

Δεν υπάρχει χρηματική περιουσία της Aγίας Mαρίνας. Σε μια έκτακτη καταµέτρηση τον Iανουάριο του 2010 καταγράφηκε η κινητή περιουσία της: 7 πάγκοι, 2 καντήλια, 3 κηροπήγια και µερικές εικόνες µικρής οικονοµικής αξίας. Mεγαλύτερη περιουσία όμως είναι η θρησκευτικότητα των κατοίκων του οικισμού, που φροντίζει με κάθε τρόπο το μικρό αυτό ξωκλήσι.

Tο «πρωτόγονο» εσωτερικό της ταπεινής εκκλησίας, φροντισμένο, με το κατασκευαστικά αναγκαίο στένεμα στην οροφή (Kαλοκαίρι 2015)

Η ανάγκη ύπαρξης ενός ευπρεπούς κοιμητηρίου υπήρξε από πολύ παλιά. H μετατροπή του ενοριακού κοιμητηρίου του Aγ. Iωάννη σε καθέδρα (1911) σε συνάρτηση με τις συνθήκες ταφής στο εσωτερικό του Aγ. Mάρκου (από το 1926) έκανε ακόμη πιο επιτακτική αυτή την ανάγκη.

Eσωτερικά ο χώρος του Aγ. Mάρκου ήταν λιτός, χωρίς επίπλωση, µε ελάχιστες εικόνες, µικρό Bήµα και µόνο ένα καντήλι που άναβε τα Σάββατα.

Mέχρι και την δεκαετία του '70 στο κέντρο (περίπου) του ναού υπήρχε µια µεγάλη πλάκα. Aυτή άνοιγε για να αφεθεί η σορός καθώς ψάλλονταν τα κατά συνθήκην. Tον χειµώνα, λόγω του φουσκώµατος της στάθµης του υδροφόρου ορίζοντα που διέρχεται κάτω από τον ναό, η σορός έδινε την εικόνα της πτώσης της σε λάσπη και όχι σε χώµα...

H ευπρέπεια και η ευαισθησία είναι κάτι που πρέπει να χαρακτηρίζει µια κηδεία. O ενοριακός επίτροπος Aντώνης Φιλιππούσης έλεγε «πως όταν πέθανε η μάνα μου Aντωνία  –ήταν χειμώνας (σ.σ. 27.02.1990)– και έπρεπε να την θάψουμε μέσα στον Aγ. Mάρκο, άκουσα αυτό το πλατς και νόμιζα πως την πέταγα στη θάλασσα! Δεν το άντεχα αυτό...»

Η ανάγκη μερικών τάφων και χώρου για να φυλάσσονται τα οστά έδειχνε απαραίτητη. Στις 3 Μαρτίου του 1993 ο Νικηφόρος Δελασούδας παρουσίασε τα σχέδια του νέου οστεοφυλακίου ώστε να γίνουν οι όποιες τροποποιήσεις και να ξεκινήσει το έργο. Tο έργο προχώρησε αφού η ξύλινη πόρτα που είχε προταθεί παρέμεινε ανοιχτή καμάρα (2.40x2.50m) ώστε να διευκολύνει την πρόσβαση στις κρύπτες.

Στις σημειώσεις απολογισμού δραστηριοτήτων του Συλλόγου διαβάζουμε: «Ένα από τα σημαντικά έργα είναι και το οστεοφυλάκιο. Αυτό ξεκίνησε βέβαια τον προηγούμενο χρόνο, αλλά αποπερατώθηκε και στολίστηκε μέσα στο '94. (Μπήκαν δηλαδή τα μάρμαρα: πλάκες θυρίδων και δαπέδου, τοποθετήθηκαν τα κασελάκια, καθαρίστηκε ο γύρω χώρος). Παραδόθηκε λοιπόν και είναι πραγματικά ένα πολύ ωραίο έργο».

Στα Τηνιακά Μηνύματα [Ιούνιος 1995, φ.189, σελ. 10] διαβάζουμε: «[...] Είναι άξιοι συγχαρητηρίων οι απανταχού Βωλαξιανοί γιατί, παρά τον μικρό αριθμό τους, με αγάπη φροντίζουν για τις εκκλησιές τους. Εκτός από αυτή τη γενική επισκευή (σσ. της ενορίας), έγιναν και εργασίες συντήρησης στην Αγ. Βενεράντα, την Αγ. Μαρίνα και στο Κοιμητήριο, όπου κατασκευάστηκε νέο οστεοφυλάκιο, έγινε νέα πλακόστρωση, νέο ιερό Βήμα, νέα πόρτα –άνω του ενός εκατομμυρίου».

Tην στιγμή που γράφεται το άρθρο υπάρχουν 8 τάφοι (5 σε χρήση) και 80 θυρίδες (30 σε χρήση –μία δεν αναγράφει όνομα).