μυθολογία

Στην ελληνική μυθολογία, η Τιτανομαχία ήταν ο πόλεμος μεταξύ των Τιτάνων και των Ολύμπιων θεών. Οι Τιτάνες που πολέμησαν καθοδηγούνταν από τον Κρόνο ενώ οι Ολύμπιοι οδηγούνταν από τον Δία. Νικώντας μετά από δεκάχρονο πόλεμο, οι Ολύμπιοι μοίρασαν μεταξύ τους τα λάφυρα, δίνοντας στον Δία την εξουσία στον αέρα και τον ουρανό, στη θάλασσα και όλα τα υδάτινα σώματα στον Ποσειδώνα, και στον Κάτω Κόσμο στον Άδη. Η γη αφέθηκε ως κυριαρχία κοινή όλων των θεών. Έπειτα έκλεισαν τους Τιτάνες στα Τάρταρα. 

Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως η Tιτανομαχία έλαβε χώρα στην ευρύτερη περιοχή της Bωλάξ. Aς δούμε τα στοιχεία. συνέχεια...

Ένας γέροντας από το χωριό μου έλεγε πως τα στρογγυλά βράχια «που βλέπεις γύρω από το χωριό, τά'σπρωχναν οι θεοί και τά'φεραν εδώ για να προστατέψουν το χωριό από τους πειρατές. Και αφού δεν βρήκαν κανέναν και φύγαν, είπαν οι χωρικοί στο θεό, πάρ'τα τα βράχια από δω να καλλιεργήσουμε τη γη μας... Αλλ' αυτά, επειδή είναι στρόγγυλα, ξαναγύριζαν πίσω. Και μείνανε για πάντα εδώ, και μεις μαζί τους».

Ο Σίσυφος ήταν γιος της Εναρέτης και του Αιόλου, του θεού των ανέμων, που κι αυτός με την σειρά του ήταν γιος του Ποσειδώνα. Ο Σίσυφος παντρεύτηκε την Μερόπη–μία από τις εφτά Πλειάδες, τις θεότητες του βουνού–, από την οποία απέκτησε τον Γλαύκο που έγινε βασιλιάς της Εφύρας. συνέχεια...

Η δεύτερη θεωρία για τον ιδιαίτερο γεωλογικό σχηματισμό των βράχων της Bωλάξ έχει να κάνει με  την επίκλυση της θάλασσας (transgression) –εκατομμύρια χρόνια πριν–, μέχρι το σημείο που βρίσκεται το χωριό της Βωλάξ, σε ένα υψόμετρο δηλαδή 280-300 μέτρων, όταν το ψηλότερο βουνό της Τήνου είναι ο Τσικνιάς (726 μ.) και ψηλότερο βουνό των όλων των Κυκλάδων είναι το όρος Ζευς στη Νάξο, με υψόμετρο 1004 μέτρων.

Πριν από 15 εκατομμύρια χρόνια η σημερινή Ελλάδα, η Μικρά Ασία, το Αιγαίο και το Κρητικό Πέλαγος αποτελούσαν μια εκτεταμένη περιοχή στεριάς, την Αιγηίδα. Κατά την πλειόκαινο, πριν από 4.5-2.5 εκατομμύρια χρόνια, η θάλασσα κατέκλυσε τις περιοχές της Αιγηίδας εκτός από τις κορυφές των βουνών της, που έτσι αποτέλεσαν τα νησιά του Αιγαίου. Αλλεπάλληλες γεωλογικές μεταβολές, μετακινήσεις του φλοιού της γης, σεισμοί, εκρήξεις ηφαιστείων, έδωσαν στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων τη μορφή που έχει σήμερα. Ολόκληρα νησιά -η Σαντορίνη, η Μήλος, η Κίμωλος- και ένα τμήμα της Αντιπάρου σχηματίστηκαν από την ηφαιστειακή δραστηριότητα η οποία συνόδευσε τη δημιουργία του νησιωτικού τόξου του Νοτίου Αιγαίου, που δημιουργήθηκε με την καταβύθιση της Αφρικανικής Πλάκας κάτω από τη μικροπλάκα του Αιγαίου. Υπολογίζεται ότι η ηλικία των ηφαιστείων αυτών ανάγεται στα 4 εκατομμύρια χρόνια.

Η ιστορία της γεωλογικής δημιουργίας των Κυκλάδων εξηγεί τον τεράστιο γεωλογικό πλούτο τους, όπου κάθε νησί παρουσιάζει ένα εντυπωσιακό και εντελώς ξεχωριστό ανάγλυφο και περιλαμβάνει μνημεία με τεράστιο γεωλογικό αλλά και παλαιοντολογικό, αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον: οι ηφαιστειακοί κρατήρες στη Μήλο και την Αντίμηλο, η καλντέρα της Σαντορίνης και ο κρατήρας της Νέας Καμένης, η ηφαιστειακή φλέβα της Θηρασιάς, τα υποβλητικά σπήλαια της Ηρακλειάς, της Νάξου, της Σερίφου, της Αντιπάρου, της Φολεγάνδρου, ο συγκλονιστικός υπερμεγέθης μονόλιθος του Καλάμου στην Ανάφη, οι εκλογίτες στη Σύρο, οι μανιταροειδείς μορφές διάβρωσης και οι θερμές πηγές στην Κίμωλο, τα θερμά λουτρά στην Κύθνο, τα απολιθώματα νάνων ελεφάντων στη Νάξο και τη Δήλο, τα αρχαία μεταλλεία στη Σέριφο.

Η κατ' αρχάς ύπαρξη της θάλασσας με την έντονη υδάτινη διάβρωση στις ούτως ή άλλως «αδυναμίες» των βράχων εξηγεί σε κάποιους την ύπαρξη άμμου σε πάμπολλα σημεία του χωριού αλλά και τα βρύα με τις λειχήνες που υπάρχουν επάνω στις πέτρες. Μετά την απόσυρση της θάλασσας παρέμεινε ένας άδεντρος τόπος (πριν τις δενδροφυτεύσεις από τις αρχές τις δεκαετίας του '90) με πετρώδες και άγονο εδάφος.

Η ενέργεια, οι δυνάμεις και η χρήση των διαφόρων λίθων και κρυστάλλων, ήταν η βάση της Αλχημίας. Από τον θεό Ήφαιστο ή τον μυημένο Ορφέα «του πρώτου διδάξαντος περί τούτων», μέχρι σήμερα, όλοι ενδιαφέρονται γι αυτή τη γνώση. Τα διάφορα σπάνια βιβλία, τα Λιθικά, υπάρχουν σε βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο. Οι πέτρες της Βωλάξ βρίσκονται μόνο στην Τήνο...

Προϊόν της ανατολής, που με τις κατακτήσεις του Αλέξανδρου πέρασε στον κόσμο των ελληνιστικών χρόνων, η αλχημία βρήκε γόνιμο έδαφος στην αρχαιότητα, και στη σκέψη των στοχαστών της και στα λαϊκά στρώματα. Εκ των υστέρων, δεν άργησε να αποκτήσει ακόμη αρχαιότερο παρελθόν, μια και πατέρας της θεωρήθηκε ο Ήφαιστος, ο Μέγας Εργάτης.

Στην ελληνική μυθολογία ο Ήφαιστος είναι ο θεός της φωτιάς και της μεταλλουργίας. Γεννήθηκε άσχημος και παραμορφωμένος, τόσο που η ίδια η μητέρα του, η Ήρα, τον πέταξε από τον Όλυμπο από τη ντροπή της. Ο θεός-βρέφος έπεσε στη θάλασσα, όπου τον περισυνέλεξαν η Θέτις και η Ευρυνόμη, οι οποίες τον ανέθρεψαν για εννέα χρόνια. Μόλις μεγάλωσε, ο θεός έστησε αμέσως το πρώτο του σιδηρουργείο στο βυθό του Αιγαίου, σφυρηλατώντας εκεί όμορφα αντικείμενα για τις δύο αυτές θεότητες.

Μια μέρα, η Ήρα, ζηλεύοντας τα κοσμήματα της Θέτιδας, ρώτησε επίμονα τη Νηρηίδα για την προέλευσή τους και, όταν ανακάλυψε ότι τα είχε φιλοτεχνήσει ο γιος που η ίδια είχε περιφρονήσει. Έτσι, πήγε, τον πήρε μαζί της και τον ξανάφερε στο όρος των θεών. Εκεί, του προσέφερε ένα σιδηρουργείο με 20 φυσερά και του έδωσε για σύζυγο την πανέμορφη Αφροδίτη.

Στο έργο του Σωκράτους και Διονυσίου Περί Λίθων, έργο που αποδίδεται στον Δαμιγέρωντα, η σύζυγος του Ήφαιστου φοράει κόσμημα από χρυσάφι: «Λίθος χρυσόλιθος• ὑγρός, διαυγής, διαφαής, χρυσίζων διαφανής• οὗτος φορούμενος κοσμίους ποιεῖ καὶ ἀγαθοὺς ταῖς γνώμαις, μάλιστα δὲ ταῖς γυναιξὶ φορεῖν συμφέρει• ἐπιχάρασσε οὖν Ἀφροδίτην καὶ τελέσας ἔχε• ποιεῖ δὲ πολλὴν χάριν».

Το όνομα του Ηφαίστου δόθηκε στα Ηφαίστεια όρη, τα γνωστά σήμερα στη γεωλογία ως ηφαίστεια, που με τη σειρά τους βάπτισαν και ολόκληρο κλάδο της, την Ηφαιστειολογία. Είναι προφανές το γιατί οι άνθρωποι φαντάζονταν ότι κάτω από ένα βουνό που έβγαζε καπνό, φωτιά και επιπλέον βροντώδεις ήχους είχε το σιδηρουργείο του ένας θεός. Για τον ίδιο λόγο, εκτός από το Μόσχυλο (που επί αιώνες εξέπεμπε αναθυμιάσεις), άλλες εκδοχές θέλουν το σιδηρουργείο του Ηφαίστου να «υποκρύπτεται» σε άλλα ηφαιστειογενή μέρη, όπως στην Αίτνα και στον Βεζούβιο. Αντίστοιχος θεός στην ρωμαϊκή μυθολογία είναι ο Vulcanus, ο οποίος είχε τέτοια αποδοχή που εορταζόταν κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου, ημέρα που ονομάστηκε προς τιμήν του Volcanalia.

Οι ξεχωριστές πέτρες που προέκυπταν από ηφαιστειογενή πέτρωματα –όπως τα βράχια της Βωλάξ– είχαν κάτι το θεϊκό. Σταδιακά, όλες οι πέτρες είχαν ιδιαίτερες δυνάμεις, έτσι στο επίκεντρο του αλχημιστικού σύμπαντος βρέθηκαν τα ορυκτά, και ενέπνευσαν διαφόρων ειδών απόκρυφα εγχειρίδια με τον τίτλο Λιθικά, που περιέγραφαν τις μαγικές δυνάμεις των λίθων. Είναι γνωστό πως οι πολύτιμοι λίθοι ήταν ιερό φυλαχτό για τους Ινδούς και τους Χαλδαίους, αλλά και τα ορυκτά στο σύνολό τους δεν είχαν λίγες ιδιότητες: κατά περίσταση, μπορούσαν να απομακρύνουν θηρία και φίδια, να εξασφαλίσουν πολεμικές νίκες και ερωτικές επιτυχίες, και γενικά να ξορκίσουν κάθε κακό.

Λόγω της μεγάλης τους δημοτικότητας, πολλά αρχαία Λιθικά συνδέθηκαν με το όνομα του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, όμως το θέμα απασχόλησε και συγγραφείς σαν τον Διόνυσο τον Περιηγητή, συγγραφέα ενός ομώνυμου, χαμένου πια έργου, και τον Πλίνιο, που κατέγραψε στο Naturalis Historia πολλές σχετικές δοξασίες...

Τον 7ο αι. ο Θεοφύλακτος Σιμοκάττης, συνεχιστής μιας σχεδόν αδιάσπαστης αλχημιστικής παράδοσης συντάσσει, με πηγή τον Αιλιανό και με μορφή πλατωνικού διαλόγου, ένα πολύ παράξενο έργο που επιγράφεται Περί Διαφόρων Φυσικών Απορημάτων και της Επιλύσεως Αυτών. Εδώ, εκτός από τις παράδοξες και θαυμαστές διηγήσεις που ενσωματώνει, ο Σιμοκράττης δεν διστάζει να θέσει και σαφώς αλχημιστικά προβλήματα, όπως: «διατί ο αδάμας δεν καίεται από το πυρ» ή «διατί υπομαλάσσει τον αδάμαντα αίμα τράγειον».

Τον 11ο αι., ο μεγάλος βυζαντινός λόγιος και φιλόσοφος Μιχαήλ Ψελλός (1018-1078) επανέρχεται στο θέμα με μια ειδική πραγματεία Περί Λίθων Δυνάμεως. Στον Ψελλό αποδίδεται επίσης μια αμφισβητούμενη επιστολή στον τότε Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλλάριο, με θέμα το αιώνιο πρόβλημα των αλχημιστών: τη μεταλλαγή απλών μετάλλων σε χρυσάφι. Ο ίδιος όμως, σε μιαν άλλη επιστολή του, όπου παραθέτει καταιγιστικά μαγικές γνώσεις –π.χ. «εικών και τύπος διαβιβάζει την ενέργειαν της μαγείας προς το αρχέτυπον»– διευκρινίζει κατηγορηματικά: «[...] εμοί δε ουδέν των αρρήτων δια την της ψυχής πολυπραγμοσύνην ηγνόηται, και τας μεν μεθόδους απάντων συνέλεξα, ουκ εχρησάμην δε ουδεμιά των αρρητουργιών».

Για την μεταφορά: mix_07.2015

Μήπως οι βωλακίτες είναι απόγονοι του Bοριά, του βασιλιά των ανέμων;

O Όμηρος και ο Ησίοδος αναφέρουν ότι το όρος «Γύρος» είναι το ψηλότερο βουνό της Τήνου, και οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι αναφέρονται στον Tσικνιά (714 μέτρα), συνδέοντάς τον με τη μυθολογία. συνέχεια...

Το παρακάτω κείμενο της Στυλιανής Καραλή καταγράφηκε το 1888. Aποτελεί τη διήγηση μιας γριάς χωρικής, που γεννήθηκε στις αρχές του 1800, και της έλεγε την ιστορία ο παππούς της...

«Έχ' ακούσ' απ' το πάππο μ' πως το νησί μας ήταν ακατοίκητο, κι είχε μεγάλα ρουμάνια και πολλά θηρία, και πως μια φορά ένας βασιλιάς ήκαμεν εξορίγια τ' κόρη τ', κι ηδιάταξε να τ'νι βάλουν σ' ένα μεγάλο καράβ' και να τ'ν αφήσουν σ' ένα έρμο νησί, να τ'νι φάνε τ' άγρια θηριά.

Η νταντά τσ' τ'ν αγαπούσε πολύ, και σαν ήθελε να τ'ν αποχωρ'στεί, τσ' ήδωκεν ένα ψωμί, και μέσα σ' εκείνο το ψωμί τσ' ήβαλε κρουφά σπίρτα, που σαν κόψ' το ψωμί, να τα βρει και να τα 'χει σαν τσ' χρειαστούνε.

Το καράβ' λοιπόν τ'ν ήφερε και τ'ν άφησε στο νησί μας. Εκείν' η καημένη ήκλαιγε κι ήλεγεν: "Ίντα θα γινώ μοναχή μ'; Πώς να νυκτώσ' και να μείνω μέσα σ' ετούτα τα ρουμάνια; Βέβαια θα με φάνε τ' άγρια θηριά". Εκεί που 'κλαιγε, βλεπ' κι έρχεται κι άλλο καράβ', και βγάνουν κι από κει ένα βασιλόπ'λο, π'το 'κανε ο πατέρας τ' κι εκείνο εξορίγια.

Φαντάσ' τ' χαρά τους σαν είδιεν ο ένας τον άλλο. Μα όσον ηβράδιαζεν, ησυλλογίζουνταν πού να μείνουν τ' νύχτα μέσα σ' εκείνα τα ρουμάνια. Ύστερα ηπ' νάσαν, κι ησ'λογίστ'κεν η βασιλοπούλα το ψωμί π' τσ' είχε δώσ' η νταντά τσ' κι είπεν: "Ας φάμε τώρα ετούτο το ψωμάκι, κι έχει ο Θεός". Μα κει που κόβαν το φωμί, ήβρηκαν τα σπίρτα κι ήβαλαν φωτιά στα ρουμάνια, κι όσο καιγόνταν τα ρουμάνια, τα φίδια ησφυρίζαν κι ηφεύγαν στα β'νά.

Για τούτο το νησίμας λέγεται και Φιδούσα, γιατ' είχε πολλά φίδια. Κι από κείνα τα βασιλόπ'λα καταγόμαστεν ημείς. Ονομάσ'κε το νησί μας και Τήνο, γιατί κείν' η βασιλοπούλα ελέγουνταν Τήνος».

Πηγή πληροφοριών υπήρξε:
Νικόλαου Γ. Πολίτη, Μελέται Περί του Βίου και της Γλώσσης του Ελληνικού Λαού - Παραδόσεις, τ.Α', (σ. 26) και τ.B' (σ.43), Aθήνα 1904.