audio

Πανηγυρική Πάσχα 1985: O π. Γεώργιος κατά την ώρα της θ. κοινωνίας. Eπάνω, ο Iερώνυμος, πατέρας της Άννας του μπαρμπα-Aλέκου. Kάτω, η «νέα» γενιά: ο Aντώνης ο Kαρύδας, ο Mάκης του Άγγελου, ο Tριανταφυλλάκος, ο Tζώρτζης. Δεξιά, ο μπαρμπα-Aντρέας ο Kακάλας (φωτ. Fr. Georges Vidos)

Mε αυτό το post κάνουμε μια μεγάλη προσπάθεια να καταγράψουμε όλα τα βασικά εκκλησιαστικά άσματα –ύμνους, ψαλμούς και λειτουργικά μέρη– που ακούγονταν στα λατινικά στο χωριό. Η μελέτη βαζίζεται σε μνήμες των κατοίκων, στα ενεργά έτη 1935-1985, όταν ολοκληρώθηκε και ουσιαστικά η μεγάλη μεταρρύθμιση της Καθολικής Εκκλησίας. συνέχεια...

Υπήρχαν χρόνια δύσκολα για την Ελλάδα –χρόνια δυσκολότερα στο χωριό. Ο Ιάκωβος Ζαλώνης ο Σκιαδίνης, γεννημένος το 1924, θυμάται κάποια από αυτά: Τα μεροκάματα που δούλευε στα χωράφια των άλλων· το πρωινό σκάψιμο στον Άγιο Ιωάννη τον Πόρτο όπου «έπρεπε να βρίσκεσαι στις 7:30 το πρωί, πριν χτυπήσει η καμπάνα».

Θυμάται το τάισμα των ζώων μέσα στη βροχή για να κερδίσει –ως παιδί– λίγα σύκα· πόσα κοφίνια είχε κατασκευάσει από τη στιγμή που χάραζε μέχρι αργά το βράδυ δίπλα από τη λάμπα πετρελαίου. Θυμάται τα πάντα: το κρύο, τη νύχτα, τις ατέλειωτες ώρες εργασίας.

Σηκωνόμαστε πριν να βγει ο ήλιος...

«Πολύ δούλεψα...»
διήγηση: Ιάκωβος Ζαλώνης
ηχογράφηση: 15.05.2012
διάρκεια: 11:27

συνέχεια...

Το σκεφτόμασταν έναν ολόκληρο χρόνο, ίσως και περισσότερο. Τα παιδιά έδειχναν να το περιμένουν όσο τίποτε άλλο. Οι συσκέψεις του Χειμώνα και η τακτική αλληλογραφία για το «πότε», το «πως» και το «τι» ολοκληρώθηκαν. Το καλοκαιρινό Camp για τα παιδιά του χωριού ήταν γεγονός. Τι χρονιά κι αυτή!

Έχουν περάσει τρεις βδομάδες περίπου από το μεσημέρι της 9ης Αυγούστου όπου όλοι μαζί, μια παρέα, ξεκινούσαμε μια μικρή «εναλλακτική» περιπέτεια στη φύση της Βωλάξ. Προχτές, συναντήθηκα με τον Νίκο και τα παιδιά και μου έδωσε τις φωτογραφίες από αυτό το διήμερο. Όλο το βράδυ τις χάζευα και σήμερα είπα να γράψω δυο-τρία πράγματα, όχι τόσο για αυτούς που δεν μπόρεσαν να πάρουν μέρος, αλλά για αυτούς που συμμετείχαν και θα ήθελαν απεγνωσμένα –όπως εγώ– να επαναφέρουν, τώρα στο αποκαλόκαιρο, τις γλυκές αυτές μνήμες. συνέχεια...

Tα παλιά τα χρόνια οι γραμματιζούμενοι δεν ήταν πολλοί. Oι περισσότεροι παπάδες στα χωριά ήταν αυτοί που βοηθούσαν και συμβούλευαν τους κατοίκους ενός χωριού –αν και υπήρχαν πολλοί από αυτούς που δεν ήξεραν γράμματα.

Oι γιατροί ήταν και αυτοί ελάχιστοι σε όλο το νησί, αλλά ευτυχώς τον ρόλο αυτό τον κάλυπταν οι γυναίκες του χωριού που ήξεραν από πρακτική ιατρική, ενώ για τις γεννήσεις φυσικά υπήρχε η μαμή του χωριού. Oι δικηγόροι ήταν και αυτοί λιγοστοί. Yπήρχαν όμως και οι «ψευτοδικηγόροι», οι λεγόμενοι δικολάβοι. συνέχεια...

Τα είδη των χορών

Δύο ήταν (και είναι) οι βασικοί «ομαδικοί» χοροί που έβλεπες και μπορούσες να συμμετάσχεις στα πανηγύρια της Βωλάξ και στα γύρω χωριά: ο συρτός και ο μπάλος, συχνά ως συνέχεια του συρτού και όχι ως ανεξάρτητος χορός. Όταν λέμε «ομαδικοί χοροί» εννοούμε την κοινή συμμετοχή ομάδας ανθρώπων (όχι π.χ. το τανγκό που χρειάζεται μόνο δύο).

Ο συρτός της Τήνου είχε ιδιορρυθµίες και ήταν γνωστός παλαιότερα με την γενική ονομασία νησιώτικος. Έχει συνήθως αργό κινητικό μοτίβο και χορεύεται πιο «ελαφριά» από τον παραδοσιακό συρτό της Ηπείρου. Χορεύεται και από άντρες και από γυναίκες και xαρακτηρίζεται από συνεχή σούστα (ανεβοκατέβασμα του κορμού), που εμφανίζεται συχνότερα σε Κρητικούς χορούς. Χορεύεται σε αργό ρυθμό με συγκεκριμένη φορά και, αν δεν υπάρχει χόρος, μετακινείται προς το κέντρο του κύκλου. συνέχεια...

Ο πατέρας Ρόκκος Ψάλτης γράφει για το πως εόρταζαν την νύχτα των Χριστουγέννων τα παλιά τα χρόνια. Αντιγράφουμε από τον 4ο τόμο των Τηνιακών Αναλέκτων το πρώτο μέρος του κειμένου [εκδόσεις Δεδεμάδη, Αθήνα 2000, σ.348-351] που αναφέρεται σ' αυτές τις αλλοτινές εορταστικές εποχές.

«Τα σπίτια στα χωριά της Τήνου είναι χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Οι μεσοτοιχίες είναι κάτι το συνηθισμένο. Από τη μια αυλή περνάς στην άλλη και από το ένα "δώμα" στο άλλο. Έτσι, είναι πολύ εύκολο να βρεθούν συχνά συναθροισμένοι συγγενείς και γείτονες μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας. συνέχεια...

Σας δίνουμε την συνταγή για να μπορέσετε να φτιάξετε δικά σας σαπούνια, όπως την περιέγραφε πριν από χρόνια η γιαγιά Μαρία!

Το σαπούνι δεν είναι παλιά εφεύρεση. Οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν διάφορα μέσα κατά καιρούς για την καθαριότητά τους. Από τους αρχαίους χρόνους κάπιοι λαοί χρησιμοποιούσαν την αλισίβα, το νερό δηλαδή που έπαιρναν από τη βρασμένη στάχτη. Πήγαιναν μετά τα ρούχα στα ποτάμια και στις λίμνες και έτριβαν τα ρούχα με ξερά φυτά, μέσα στο νερό, προκειμένου να καθαρίσουν τα ρούχα τους. Το πιο συνηθισμένο μέσο καθαρισμού ήταν η ρίζα του «σαπουνόχαρτου». Όταν ο Οδυσσέας βγήκε στο νησί των Φαιάκων βρήκε τις βασιλοπούλες να πλένουν και να λευκαίνουν τα ρούχα τους στο ποτάμι. συνέχεια...

H κυρίαρχη προσευχή όλων των Χριστιανών είναι η «Κυριακή Προσευχή», η οποία είναι περισσότερο γνωστή από τις εναρκτήριες λέξεις «Πάτερ ημών». Η προσευχή αυτή παραδόθηκε σε εμάς από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό όπως αναφέρεται στο κατά το Ματθαίον Ευαγγέλιο (6.9-13).

Ο Κύριος (εξ ου και ο χαρακτηρισμός «Κυριακή») Ιησούς Χριστός την δίδαξε στους μαθητές του, κατά το ακόλουθο δεκάστοιχο κείμενο:  συνέχεια...

Η καμπάνα του χωριού χτυπάει χαρμόσυνα: Η κυρα-Μαρία γέννησε ένα αγγελούδι. Ξανά ήχοι καμπάνας: ο δον Στέφανος καλεί τους χωριανούς για την Κυριακάτικη λειτουργεία. Την Ανάσταση, κωδωνοκρουσίες και χαρές! Τα παιδιά λένε ότι την χτυπάγανε τρεις μέρες συνέχεια, για το καλό. Ένα βροχερό πρωινό η καμπάνα του χωριού χτυπάει πένθιμα: τα πρώτα γερμανικά αεροπλάνα εμφανίζονται πάνω από τον βωλακίτικο ουρανό. Ο πόλεμος τελειώνει. Η καμπάνα του χωριού χτυπά χαρμόσυνα και ο ουρανός γεμίζει από ήχους τριμπονιών και τρομαγμένα πουλιά. Χειμώνας, πάλι ήτανε, η κυρα-Μαρία πεθαίνει, πένθιμη η καμπάνα. Πριν από καιρό είχαμε γάμο. Mεθαύριο ο π. Νίκος θα μας καλέσει πάλι στην Kυριακάτικη λειτουργεία. Η ζωή μας όλη, η ιστορία μας, γύρω από από μια καμπάνα... συνέχεια...