Συχνά στα μαρμαράκια, όπως λέμε τους φεγγίτες και τις φωτοθυρίδες επάνω από την κεντρική είσοδο και τα νοτιοδυτικά παράθυρα του σπιτιού, απεικονίζονται με αλληγορικό τρόπο, ζώα ξεχωριστά· μονόκεροι, φτερωτά τετράποδα και άλογα με κέρατα ελαφιού...

H Tήνος είναι γεμάτη από σκαμνιές (= μουριές). H μεταξοσκωληκοτροφία είναι περί το 1675-1770, μαζικά διαδεδομένη και η παραγωγή μεταξιού φέρνει πλούτο στο νησί. [Καιροφύλας. σ. 120, 130]. Tα υπέρθυρα αφήνουν το απαραίτητο φως που χρειάζεται για παραγωγή μεταξιού από τους μεταξοσκώληκες, αλλά πρωτίστως προσφέρουν φωτισµό στα σκοτεινά δωµάτια, αφού τα παραδοσιακά σπίτια, έχουν μικρά ανοίγματα και λιγοστά παράθυρα.

Σε κάποιες επιφανείς οικογένειες τα σπίτια φέρουν οικόσηµα και εµβλήµατα ενώ σε άλλα, δε συναντούµε καθόλου υπέρθυρα με κύριο λόγο γι’ αυτό, την οικονοµική δυσχέρεια του ιδιοκτήτη, πράγµα που δηλώνει το κύρος που προσθέτει η ύπαρξή τoυς στον κάθε σπιτονοικοκύρη.

Mε τον καιρό τα υπέρθυρα έφτασαν να αποτελούν υψηλά δείγματα λαϊκής τέχνης αφού η φαντασία, το μεράκι και η δεδομένη δεξιοτεχνία του λαϊκού Τηνιακού τεχνίτη κάνει θαύματα.

Eπειδή όμως, σύµφωνα µε τη λαϊκή παράδοση, η κύρια είσοδος του σπιτιού προσβάλλεται από δαιµόνια, πρέπει να φυλάσσεται. Σταα υπέρθυρα μαρμαράκια σκαλίζονται ρητά, ζώα και σύμβολα που προστατεύουν τους ιδιοκτήτες.

Tα περισσότερα παραδοσιακά λαϊκά μοτίβα είναι σε συγκεκριμένη διατάξη και προσφέρονται για καλή τύχη και προστασία.

Τα δύο καράβια (ένα δεξιά και ένα αριστερά) δίνουν την ευχή τους για «καλό ταξίδι» στους κατοικούντες την οικία, σε ολόκληρο τον βίο τους· τα δύο κυπαρίσσια εύχονται μακροζωία· τα δύο άλογα είναι σύμβολα υπεροχής και αριστοκρατικής καταγωγής, δείγματα ευρωστίας και πλούτου.

Ο δυαδικός αριθμός στα εγχάρακτα σύμβολα δεν ήταν μόνο συμπληρωματικός στην καλλιτεχνική αρτιότητα της χάραξης αλλά αναφέρονται στο αντρόγυνο της οικίας, ξεχωριστά: ένα κυπαρίσσι για τον κύριο και ένα για τη σύζυγο.

Συχνά θα δείτε –όχι στο χωριό– την κορυφή του ενός κυπαρισσιού να ελίσσεται τρυφερά γύρω από το σταθερό δεύτερο κυπαρίσσι που στέκει δίπλα, δείγμα ό,τι τα (προσδοκώμενα) βαθιά γεράματα του ζεύγους θα είναι γεμάτα αγάπη, φροντίδα και κατανόηση.

Tα πενταπέταλα άνθη (βλ. post για την πεντάλφα της ενορίας) είναι για την προστασία των νεαρών γυναικών του σπιτιού· τονίζουν την χάρη και την αγνότητά τους.

Σίγουρα το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα περίεργα ζώα και τα τέρατα· ο σκοπός τους είναι  που σκοπό έχουν να τρομάξουν το κακό ώστε να μην εισέλθει μέσα στην οικία και διαταράξει την γαλήνη των κατοικούντων. Σε δύο από τα μαρμαράκια του χωριού διακρίνουμε, στο μεν πρώτο, ένα τεράποδο ζώο με ένα κέρατο που επιτίθεται με τα πόδια του σε ένα πουλί και, στο δεύτερο, δύο καβαλάρηδες με περικεφαλαία και τουφέκια –στρατιώτες που υπερασπίζονται το σπίτι– βάλλοντας ενός δικέφαλου αετού, στο κέντρο. Το κάθε κεφάλι του αετού βλέπει ξεκάθαρα τον δολοφόνο του...

Στην παραπάνω φωτογραφία εικονίζεται ένας σκύλος που χυμάει σε μια κότα... Tο αποτέλεσμα είναι αναμενώμενο στο μυαλό αυτού που κοιτάει το υπέρθυρο.

Kάποια μαρμαράκια έχουν την διάταξη της νεκροκεφαλής· εικονογραφούν τι θα πάθει όποιος (ή ότι) τολμήσει να να πειράξει τους ενοίκους. Aυτό της Tούλας, είναι χωρισμένο με γραμμή στο κέντρο για τα δύο ημισφαίρια του μυαλου. Κάτω, η σιαγώνα με τέσσερα μικρά παραθυράκια για να σχηματιστούν τα δόντια. Στο επάνω τμήμα υπάρχει ένα κεντρικό παραθυράκι, ως μύτη, και άλλα δύο στρογγυλά, δεξιά και αριστερά, τα μάτια. Το μόνο σκαλιστό σημείο σε αυτό το μαρμαράκι είναι η πλεξούδα, τα μαλλιά, στην καμπύλη του υπέρθυρου...

Για την μεταφορά: mix_07.2015