Tα αρχιτεκτονικά προσχέδια του οστεοφυλακίου.

Καταλήγοντας την έρευνά μας για τους θανόντες του χωριού, καταγράφουμε αυτούς που έχουν ταφεί τα τελευταία χρόνια στο κοιμητήριο του Αγίου Μάρκου.

Οι συνεχείς αλλαγές του χώρου ταφής του χωριού (ήδη από τον 17ο αιώνα), οι ταφές εντός των ναών, η πτώση της Ενορίας και η μεταφορά της στο παλιό ενοριακό κοιμητήριο δεν μας άφησε κανένα ουσιαστικό στοιχείο ούτε, έστω, κάποιου μισοερειπωμένου τάφου για τους πρώτους επτά αιώνες του οικισμού! Σήμερα δεν έχουμε καμία εικόνα για τα ταφικά μνημεία ή τις επιτύμβιες επιγραφές της Βωλάξ μέχρι και το 1972...

Έτσι, το κοιμητήριο του χωριού με το παρακείμενο οστεοφυλάκιο στην θέση του Άγιου Μάρκου είναι σύγχρονο, δηλαδή 30 ετών, και περιλαμβάνει οστά, κυρίως από την δεκαετία του '90 μέχρι σήμερα. Φυσικά, υπάρχουν και (ελάχιστα) προγενέστερα, τα οποία μεταφέρθηκαν στον χώρο αυτό, είτε από τα πρώτα χρόνια δημιουργίας του χώρου (1982-'83) είτε από το παλιό «κοιμητήριο των παιδιών».

Για την πρώτη δεκαετία (1990-1999) έχουμε 16 θανόντες και για την επόμενη (2000-2009) 13. Από τους 36 θανόντες, οι 20 είναι άντρες. Η μικρότερη ηλικία είναι τα 24 χρόνια και η μεγαλύτερη (γραμμένη με ακρίβεια) τα 97.

Στον Άγιο Μάρκο υπάρχουν δύο βασικοί χώροι πλην της εκκλησίας: Δώδεκα εξωτερικοί τάφοι και ένα οστεοφυλάκιο με 80 κρύπτες, σαράντα σε κάθε τοίχο. Αυτή την στιγμή, γίνεται χρήση μόνο του αριστερού τοίχου ενώ, υπάρχει μια ξεχωριστή ιδιοκατασκευή οστεοθήκης, στο βάθος. Για την οικονομία του χώρου οι σύζυγοι μεταφέρονται σε κοινή κρύπτη (στις καταγραφές τις εμφανίζουμε με πεζά γράμματα "α" και "β"). 

Κατά την έρευνα που πραγματοποιήσαμε στις 30.04.2011, καταγράψαμε τη χρήση των 6 από τους 12 τάφους (μέχρι να μεταφερθούν τα οστά των έξι στο πλησίον οστεοφυλάκιο), και οι 24 (ή 25;) από τις 80 κρύπτες. Το ερωτηματικό προκύπτει από μία κρύπτη χωρίς επιγραφή (Ε2). Σχετικά κοντά της βρίσκουμε μια μαρμάρινη επιγραφή που μοιάζει να είναι από παλαιότερο τάφο. Αναρωτιώμαστε αν έχουν κάποια σχέση αυτά δύο.

Οι διάταξη των εξωτερικών τάφων έχει ως εξής:

Οι τάφοι έχουν κωδικό «Τ» (βλ. άνω σχέδιο). Oι κρύπτες, βρίσκονται με βάση το παρακάτω σχέδιο). Το σύμβολο «Χ» υποδηλώνει την ξεχωριστή οστεοθήκη. Όλες οι μαρμάρινες πλάκες αναφέρουν: 

α. έτος/ημερομηνία γέννησης και έτος/ημερομηνία θανάτου (π.χ. 1924-2004), 
β. έτος/ημερομηνία θανάτου και ηλικία θανόντος (π.χ. 21.01.1997, ετών 79). 
Εμείς, έχουμε προσθέσει όσες περισσότερες πληροφορίες μπορέσαμε να βρούμε ώστε να διευκολύνουμε τον ερευνητή. Δεν μπορέσαμε να έχουμε πρόσβαση στα έγγραφα γέννησης σε όσους γεννήθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα (#1, 2, 3). Επίσης, δεν θέλαμε να ερευνήσουμε τα στοιχεία των νεωτέρων (#34, 35, 36) λόγω της συναισθηματικής φόρτισης που θα έφερνε στους οικείους τους. Τέλος, δεν είχαμε άλλα στοιχεία σε αυτούς που δεν γεννήθηκαν στο χωριό μας (#5 Χώρα; - #9 Ποταμιά - #14, 29 Αγάπη - #28 Μυρσίνη).

Η ηλικία του νεκρού, αποδίδεται με βάση τις ημερομηνίες και είναι σχετικά σωστή. Για παράδειγμα, η αδικοχαμένη Μαριάννα, σύζυγος του Ανδρέα Πιπέρη, είχε γεννηθεί στις 16.04.1959 και πέθανε στις 9.04.1999. Δηλαδή θα ήθελε μόλις 7 μέρες για να γίνει 40 ετών.

Διορθώσεις

Κάποιες άλλες ημερομηνίες έχουν διορθωθεί με βάση τα επίσημα έγγραφα: Η Ρόζα του Γερώνυμου, βρίσκουμε ότι βαπτίστηκε τον Οκτώβριο του 1914, συνεπώς δεν μπορεί να γεννήθηκε το 1915, που αναφέρει εκ παραδρομής η μαρμάρινη επιγραφή. Η Λουκία, σύζυγος του Λούη Βίλλα, γεννήθηκε στις 21.12.1915 και βαπτίσθηκε στις 29. Και εδώ, εκ παραδρομής, αναφέρεται ως ημερομηνία γέννησης το έτος 1916.

Στον θάνατο της Αντωνίας Φιλιππούση, τα εκκλησιαστικά έγγραφα αναφέρουν ότι πέθανε στις 27.02.1990, η επιγραφή αναφέρει μία μέρα μετά, 28.02. Θεωρούμε σωστό το έγγραφο.

Ο Μάρκος Σιγάλας, του Ανδρέα «Κακάλα», σύμφωνα με τα έγγραφα γεννήθηκε στις 10.6.1929 και όχι στις 18. Και εδώ, κρατάμε τις σημειώσεις των εκκλησιαστικών εγγράφων, που τσεκάρουν δύο φορές το γεγονός (την ημέρα της βάπτισης (25.6.1929) και του εκκλησιαστικού ελέγχου στοιχείων της Aρχιεπισκοπής (31.05.1936).

Mικρά λάθη υπάρχουν και σε άλλες ημερομηνίες (Ανδρέας Μ. Σιγάλας, Αντρίκος Ι. Βίδος, Γεώργιος Ν. Βίδος) –τις διορθώσαμε.

Στην Ρόζα του Αντώνη του «Ντουντού» δεν είμαστε σίγουροι για την ημερομηνία γέννησησης που έχουμε βρει (21.10.1923), γι αυτό και κρατάμε το 1922 που ισχυρίζονται οι οικείοι της.

Η Λουκία Ζαλώνη ή «Γάταινα» δεν πέθανε στα 99 της χρόνια (όπως αναφέρει η μαρμάρινη χάραξη) αλλά στα 97.

Τα ονόματα των γυναικών ακολουθούν αυτά των συζύγων τους. Γι αυτό, προσθέτουμε το γένος, σε όσα μπορούμε. Σε πολλούς έχουμε προσθέσει το παρωνύμιο, για διευκόλυνση. Για τους ίδιους λόγους, κάνουμε την διευκρίνιση στο πατρικό όνομα του Ματθαίου Φυρίγου με σύζυγο την Μαρία Αντ. Πιπέρη, από την γενιά του Ντουντού, και του Ματθαίου Φυρίγου με σύζυγο την Λουκία, από την γενιά του Γκανάνη, ώστε να μην υπάρχει παρανόηση.

Άλλο ένα πρόβλημα που μπορεί να παρατηρηθεί, είναι κάποιοι γονείς που έχουν το ίδιο όνομα με τα παιδιά τους (π.χ. Ιωάννης Πιπέρης με πατέρα τον Ιωάννη Πιπέρη), αν και αυτό παρουσιάζεται κυρίως σε παλαιότερες καταγραφές.

Μια ακόμη βοήθεια για τους νέους ερευνητές: ο Ιωάννης Ματθ. Φυρίγος (Τ6) είναι αδελφός του Ντουντού. Ο Γεώργιος Νικ. Βίδος (Χ) είναι ο πατέρας των Ιωσήφη και Αντώνη. Η Μαρία Ανδ. Φυρίγου (Δ6) είναι μητέρα του «Γιόλαρου».

Κρατάμε το πρώτο βασικό όνομα σε όσους έχουν γεννηθεί μέχρι και την δεκαετία του '30. Τα παλιά χρόνια, ήταν της μόδας στα καθολικά χωριά να παίρνουν περισσότερα του ενός ονόματα τα παιδιά κατά την βάπτισή τους, χωρίς ωστόσο να γίνεται χρήση αυτών. Η ονοματοδοσία κατά την βάπτιση προέκυπτε από τους κοντινότερους προγόνους (με πατρική προτεραιότητα), από κάποιο συγγενή που είχε πεθάνει πολύ πρόσφατα ή από το όνομα του Αγίου, εάν τύχαινε να συμπίπτει η εορτή του κατά την ημέρα της βάπτισης.

Τα παλαιότερα χρόνια βλέπουμε συχνά δύο ονόματα στους άντρες (π.χ. ο Αντρίκος Βίδος βαπτίστηκε ως Ανδρέας-Αντώνιος), ενώ στις γυναίκες, μπορεί να έχουν δύο (η Μαρία του Γεωργίου Βίδου βαπτίσθηκε ως Μαρία-Καρμέλα) ή τρία (η Λουκία, σύζυγος του Αντρέα του Κακάλα, βαπτίσθηκε ως Λουκία-Μαριάννα-Κονκέπτα κ.α.). Πολύ συχνά, συντελούσε σε αυτό, κάποιο παιδί που πέθαινε σύντομα με αποτέλασμα το επόμενο να κρατάει και το όνομα του μικρού παιδιού που έσβησε. Στον παρακάτω κατάλογο δεν τα προσθέτουμε και αφήνουμε μόνο το πρωτεύον όνομα (πλην του #34 που υπήρχε διπλή προσφώνηση).

Mε χρονολογική σειρά γεννήσεως:

Για την μεταφορά: dvidos, 7_2015